صفات مورفوفیزیولوژیکی، عملکرد دانه و روغن کلزا (brassica napus l.) تحت تاثیر تنش خشکی و کودهای شیمیایی و زیستی

اهداف: ارزیابی تاثیر تیمارهای کودی بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی، اجزای عملکرد، عملکرد بوته و روغن کلزا (رقم دلگان) تحت سطوح مختلف فراهمی آب از اهداف این تحقیق بود.مواد و روش ها: دو آزمایش مزرعه ای در سال های 1397 و 1398 به صورت کرت های خرد شده بر اساس طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. سطوح آبیاری، آبیاری بعد از تبخیر 70 ، 100 ، 130 و 160 میلی متر تبخیر از تشتک کلاسa به کرت های اصلی و تیمارهای کودی f0: شاهد، f1: کود شیمیایی (نیتروژن و فسفر)، f2: تلقیح با باکتری های تقویت کننده رشدگیاه (pgpr)، f3: ورمی کمپوست و f4: تیمار تلفیقی (1.3 کود شیمیایی + 1.3 ورمی کمپوست + تلقیح pgpr) به کرت های فرعی اختصاص داده شدند.یافته ها: دمای برگ تحت تنش خشکی افزایش یافت، اما میزان نیتروژن و فسفر برگ‌های کلزا، درصد آب برگ، ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه و برگ در بوته، طول و تعداد خورجین ها در بوته، تعداد دانه در خورجین و بیوماس بوته و به تبع آنها عملکرد دانه کاهش یافتند. کاربرد تیمارهای کودی به ویژه تیمار تلفیقی کودهای زیستی و شیمیایی (f4) همه ی این صفات را بهبود بخشید (بجز قطر ساقه) و منجر به افزایش عملکرد بوته کلزا بخصوص در تنش متوسط (i3) و شدید (i4) شد. درصد روغن نیز در تیمارهای تلقیح شده با باکتری محرک رشد بهبود یافت. نتایج: افزایش درصد روغن و عملکرد دانه در نهایت موجب افزایش عملکرد روغن گیاهان کلزا شد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که ترکیب کودهای شیمیایی و زیستی می تواند روشی موثر در بهبود عملکرد مزرعه ای و اقتصادی (روغن) گیاهان کلزا در شرایط تنش خشکی باشد.

morpho-physiological traits, grain and oil yield of rapeseed (brassica napus l.) affected by drought stress and chemical and bio-fertilizers

abstractbackground and objective: the objective of this research was to evaluate the effect of fertilizer treatments on some morphophysiological traits, yield and yield components and oil of rapeseed (cv. delgan) under different levels of water supply.materials and methods: a field experiments was conducted in two years of 2018 and 2019 as splitplot based on rcb design in three replications. irrigation intervals as irrigation after 70, 100, 130 and 160 mm evaporation from class a pan were located in main plots and fertilizer treatments as f0: control, f1: chemical fertilizer (nitrogen and phosphorus) , f2: inoculation with plant growthpromoting rhizobacteria (pgpr), f3: vermicompost and f4: combined fertilization (1/3 f1 + 1/3 f3 + inoculation pgpr) were allocated to subplots.results: leaf temperature increased under drought stress, but the amount of nitrogen and phosphorus in rapeseed leaves, leaf water content, plant height, stem diameter, number of branches and leaves per plant, length and number of siliques per plant, grains per silique, plant biomass, and subsequently grain yield per plant were decreased. application of fertilizer treatments, especially the combination of biofertilizers and chemical fertilizers (f4), improved all these traits (except stem diameter) and resulted in increased rapeseed plant yield, particularly under moderate (i3) and severe (i4) stresses. oil percentage was also improved in the treatments inoculated with the growth promoting bacteria.conclusion: increasing oil percentage and grain yield eventually increased oil yield of rapeseed plants. it was concluded that combination of chemical and biofertilizers could be an effective method to improve field and economic (oil) performance of rapeseed plants under water stress conditions.