طراحی الگوی مدیریت پایدار آب کشاورزی با استفاده از مدل dpsir (مطالعه‌ی موردی استان همدان)

هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی مدیریت پایدار آب کشاورزی با استفاده از مدل dpsir است که با رویکرد آمیخته (کیفیکمی) انجام شد. جامعه آماری این مطالعه را کارشناسان و متخصصان حوزه آب در سطح استان همدان به تعداد 130 نفر تشکیل می دادند که در مرحله کیفی تعداد 35 نمونه به شیوه هدفمند و در مرحله کمی تعداد 97 نفر با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به شیوه تصادفی انتخاب شدند. برای بررسی و تحلیل روابط بین متغیرهای پیش بین (محرکفشاروضعیتاثرپاسخ) و ملاک (مدیریت پایدار آب کشاورزی) از مدل یابی معادلات ساختاری بر اساس الگوریتم pls بهره گرفته شد. بررسی سطح پایداری مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی استان همدان نشان داد که اکثریت پاسخگویان، مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی استان را ناپایدار توصیف کرده اند. نتایج نشان داد که 36 درصد از واریانس مدیریت پایدار آب کشاورزی توسط عوامل مورد بررسی (محرکفشاروضعیتاثرپاسخ) تبیین می شود که از بین این عوامل، مولفه ی «پاسخ» با ضریب تاثیر 0.299 بیشترین نقش و اهمیت را داشت. بنابراین، بکارگیری اقدامات و پاسخ های زیر جهت نیل به پایداری در مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی توصیه می شوند: اصلاح الگوی کشت، تعادل بخشی و احیای سفره های آب زیرزمینی، کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، کاهش دوره حضور گیاه در مزرعه، توسعه کشت های گلخانه ای، خاک ورزی حفاظتی، آموزش های کاربردی و مستمر.

Designing a Model for Agricultural Water Sustainable Management (AWSM) by Using DPSIR Approach (Hamadan, Iran)

This study had an aim to designing a model for agricultural water sustainable management (AWSM) by using DPSIR approach, Hamadan, Iran. The study has used a mixed methodology in terms of data gathering. The study’s population were all agricultural water experts, faculty members, as well as researchers enrolled in Agricultural Research Center from Hamedan province. Samples for qualitative data gathering were 35 people which were selected through a purposeful sampling. In quantitative phase 97 samples were selected randomly according to Morgan’s table. A structural equation modeling (SEM) methodology by PLS software was used to determine the relationships between the independent variables (Driver, Pressure, Status, Impact, Response) and dependent variable (AWSM). Results showed that the level of agricultural water resource management was in an unsustainable status in Hamedan province. The results showed that 36 percent of the dependent variable (AWSM) variance could be determined by the variables (Driver, Pressure, Status, Impact, Responses). Among these independent variables, the response factor was shown as the highest and the most important with a 0.299 coefficient. According the result, the following strategies and measures can be presented: modifying the cropping pattern, balancing the aquifers, reducing agricultural waste, reducing the time for plant’s remaining on the farms, developing greenhouse crops, conservation agriculture and applying continuous training.