شگردهای طنزپردازی در منظومه لیلی و مجنون

طنز از آغاز شکل ‌گیری ادبیات فارسی تاکنون در آثار ادبی وجود داشته است و از آن به‌ عنوان یک نوع ادبی برای طرح انتقادهای سیاسی و اجتماعی و ابزاری برای تلطیف فضای اثر استفاده شده است. نظامی گنجوی یکی از شاعرانی است که از شگردهای طنزنویسی به‌شکل نامحسوس در آثار خود استفاده کرده است. طنز در آثار نظامی، در لایه‌های زبان، پنهان است به‌طوری که طنز تلخ موجود در ابیات وی به‌سادگی درک نمی‌شود. او با استفاده از شگردهای طنزنویسی علاوه‌بر انتقاد از شرایط اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی روزگار، فضای داستان‌های خود را مفرح کرده است. در منظومه لیلی و مجنون، هدف او از خلق ابیات طنزآمیز، تلطیف جریان غم‌انگیز داستان و همراه‌کردن مخاطب با خود است. بلاغت حاکم بر اثر، بستری برای طنزآمیز‌شدن کلام ایجاد کرده است. تشخیص و تشبیه از پرکاربردترین صنایع ادبی در این منظومه است که منجربه خلق طنز موقعیت شده است. همچنین بازی‌های زبانی که از مختصات سبک قرن ششم است، در منظومۀ لیلی و مجنون کاربرد گسترده‌ای دارد و طنز کلامی ساخته است. استدلال طنزآمیز و پارادوکس، دو شگرد دیگری است که با بسامد بالا در تلطیف فضای تلخ داستان نقش دارند. این پژوهش به‌روش کتابخانه‌ای انجام شده و با طبقه‌بندی، بررسی و تبیین ابیات طنزآمیز، میزان نوآوری نظامی در عرصۀ طنز و انتقاد بررسی شده است.

humorous methods in the poems of leyli and majnun

humor has been a consistent presence in persian literature since its inception, serving as a literary devicefor political and social critique, as well as a means to imbue works with a lighter tone. nezami ganjavi, apioneer of satirical writing in the 6th century, utilized satirical techniques to not only critique the social, cultural,and moral milieu of his era, but also to infuse his narratives with an element of amusement. in his poem leyliand majnun, the incorporation of humorous verses serves to alleviate the somber narrative and engage theaudience. the rhetorical framework governing the work has provided a platform for humorous discourse andexpression. utilization of identification and simile as prevalent literary techniques within this framework hasgiven rise to situational humor. additionally, wordplay, a hallmark of the 6th-century (arrani) style, has beenextensively employed, contributing to verbal humor. etiology and paradox, two other devices, have frequentlycontributed to tempering the story's solemn atmosphere. the humor in nezami's works has been subtlyinterwoven within the layers of language, often evading immediate recognition, thus adding a touch of subtle irony to his verses.