سیر تحول تعریف تشبیب در آثار صاحب‌نظران متقدّم و متاخر فارسی و عربی و نقد آن تعاریف

در بررسی و تبیین ساختار قصیده، همواره به بخش‌های مختلف آن توجه شده است. قصیده به‌جز بخش اصلی، بخش‌هایی چون تشبیب، تخلّص و شریطه نیز دارد که همواره توجه اهل ادب را به خود جلب کرده است. تشبیب را باید راه ورود به قصیده و یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن دانست که به‌دلیل قرارداشتن در پیشانی قصیده برای ترغیب و تهییج مخاطب نقش مهمی را به عهده دارد و همواره یکی از موضوعات بحث‌انگیز و محل اختلاف اهل فن بوده است؛ اما با همه کوشش‌ها، اهل ادب هنوز تعریف جامع و مانعی از آن به دست نداده‌اند. در این پژوهش هدف این است که ضمن بیان دیدگاه‌ها و آرای متقدمان و متاخران، بررسی و دسته‌بندی و نقد این تعاریف، تعریف کامل‌تر و دقیق‌تری از تشبیب بیان کرد تا بتوان به درک روشن‌تری از آن دست یافت. بنابراین این پژوهش می‌کوشد برای دستیابی به این هدف پاسخی برای پرسش‌های زیر بیابد: 1 تعاریف ارائه‌شده در کتاب‌های بلاغی تاچه حد شناسای تشبیب‌های فارسی است؟ 2 آیا بنابر بیشتر کتاب‌های بلاغی، تشبیب و نسیب و تغزل مترادف و هم‌ردیف هستند؟ 3 آیا می‌توان در تشبیب ویژگی خاصی مکمّل ویژگی‌ها و تعاریف آن در کتاب‌های بلاغی یافت؟ 4 آیا هر مقدمه قصیده‌ای را می‌توان تشبیب دانست؟

A Critical Survey of Tashbib Definition in the Old and the Last’s views

Abstract In the study and explanation of the structure of the odes, different parts of it have always been noticed. In addition to the main part, the ode has some parts such as Tashbib, Takhallos and Sharithe, which have always attracted the attention of the literary people. Tashbib should be a way of entering into an ode and is one of the most important parts of it, which has an important role in perspiring and stimulating the audience due to being in the forefoot of the poet. It has always been one of the controversial debates among the professionals, but in spite of all their efforts, the comprehensive and perfect definition of it has not been provided by the literary community. In this research, the aim is to express and criticize these definitions more completely and precisely in order to provide a clearer understanding of it. Therefore, the researchers in this essay try to find an answer to the following questions in order to achieve the goal:  1 To what extant do the definitions presented in rhetorical books fit with the Persian Thashbib? 2 Could be said that, according to the most of rhetorical books, Tashbib, Nasib and Taghazzol are synonyms? 3 Is it possible to find a feature complementary to the ones presented in the rhetorical books? 4. Could any prelude to the ode be called Thashbib?