بررسی متن شناسی و سبکی «نورس چمن» در فنّ ترسّل

کتابت و دبیری در شمار مشاغل شریف و ارزشمند دیوانی است و از دیرباز نقشی مهم و محوری در دواوین سلطنت و خلافت و به موازات آن به گونه ای غیر‌رسمی در اجتماع ایفا کرده است. کاتبان و منشیان برای این فنّ شریف، قواعد و الزاماتی پایه نهاده، آثاری را در این خصوص تالیف و تصنیف نمودند که از یک سو راهگشای کاتبان مبتدی باشد و از دیگر سو راهنمای قاطبه جامعه در جهت تسهیل و رواساختن امورشان. از ادوار مهم از نظر کمیّت آثار، در زمینۀ انشا و کتابت، دوره صفوی است که بسیاری از نسخ باقی‌مانده از این دوران به کسوت تصحیح و طبع آراسته نشده اند. از همین زمره می توان کتاب نورس چمن را نام برد که در عهد شاه‌عباس دوم صفوی تصنیف شده است. نویسنده اثر در پنج باب، افزون بر بیان بنیادهای نظری انشا، به نقل نمونه های عملی اهتمام کرده و کوشیده است در ساختاری منظم و دقیق، گونه های متنوّع مکاتیب را برای مخاطبان تبیین کند. از زاویه ساختاری و متن شناختی، این اثر ادامه دهنده سنّت کتابت عصر تیموری است، جز آنکه برخی گونه ها در این متن تا حدّی جدید به نظر می رسند. سبک نورس چمن از نوع فنّی مایل به مصنوع است و نویسنده در بیشتر مواضع به هنرنمایی‌های لفظی توجّه بسیار نشان داده است.