تاریخچه دیاژنز ماسه سنگ‏های کامبرین زیرین، در رخنمون گزوییه، ایران مرکزی

توالی رسوبی سیلیسی آواری داهو (کامبرین زیرین)، در ایران مرکزی، با ضخامت حدود 280 متر، در منطقه گزوییه با یک سطح فرسایشی بر روی سنگ‏های رسوبی نیوپروتروزوییک-کامبرین زیرین (سری دزو) قرار گرفته است. این توالی توسط رسوبات کربناته دریایی کامبرین میانی-کامبرین بالایی (سازند کوه بنان) نیز به‏طور هم شیب پوشیده شده است. بر اساس مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی، سه مجموعه رخساره شیل، ماسه‏سنگ و کنگلومرا شناسایی گردیده است. به‏طور عمده، ماسه‏سنگ‏ها غنی از کوارتز، فلدسپات و به‏طور نادر شامل خرده سنگ (دگرگونی و رسوبی) هستند. ماسه‏سنگ‏ها تنوع ترکیبی زیادی داشته، و شامل کوارتزآرنایت تا آرکوز، فلدسپاتیک لیتآرنایت و به‏طور نادر لیت آرنایت (چرت آرنایت) می‏باشد. بنابر شمارش دانه‏های فلدسپات، مجموع دانه‏های کوارتز، مجموع خرده سنگ‏های ناپایدار، رسوبات دارای منشا کراتون داخلی، قاره‏های ناپایدار و منشا مجدد می‏باشند. ماسه سنگ‏های داهو نشانگر رخدادهای دیاژنتیکی بوده که شامل فشردگی و انحلال فشاری، سیمانی شدن (به‏طور عمده سیلیسی، کربناته، اکسید آهن رس و به طور نادر باریت)، شکستگی دانه‏ها و آلتراسیون دانه‏های ناپایدار، انحلال و جانشینی است. بر اساس مطالعات پترولوژیکی و ژیوشیمیایی، تاریخچه دیاژنتیکی ماسه سنگ‏های داهو را چنین تفسیر نموده‏ایم که شامل مراحل دیاژنز اولیه، دفنی عمیق و انتهایی است. نتایج حاصل بر مبنای مطالعات سطح الارضی بوده و امکان تغییر در عمق نیز وجود دارد.