شواهد پتروگرافی و ژئوشیمیایی از فرآیندهای دیاژنزی اثرگذار بر کربنات‌های سازند سروک در یکی از میادین نفتی دشت آبادان، غرب ایران

سازند سروک، دومین مخزن مهم نفتی در حوضۀ زاگرس، دارای تاریخچۀ دیاژنزی پیچیده‌ای است که تحولات مخزنی و توزیع پارامترهای پتروفیزیکی را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده است. مطالعۀ حاضر، فرآیندهای دیاژنزی این سازند را در یکی از مهم‌ترین میدان‌های نفتی واقع در ناحیۀ دشت آبادان بررسی کرده است. برای این منظور، مطالعات پتروگرافی بر‌ مغزه‌های حفاری و مقاطع نازک میکروسکوپی، نتایج آنالیزهای پراش پرتو ایکس و تصویربرداری میکروسکوپ الکترونی با داده‌های ژئوشیمی عنصری به دست آمده از این سازند در یک چاه از میدان‌ مطالعه‌شده تلفیق شده‌اند. فرآیندهای دیاژنزی سازند سروک در دو گروه فرآیندهای دیاژنزی متاثر از اقلیم دیرینه و فرآیندهای با تاثیر ناچیز از اقلیم دیرینه تفکیک، توصیف و تفسیر شده‌اند. بر این اساس، انحلال گستردۀ جوی (کارستی‌شدن)، گسترش افق‌های خاک قدیمه، برشی‌شدن ناشی از ریزش شبکه‌های کارستی، سیمانی‌شدن جوی و سیلیسی‌شدن جانشینی در زیر سطوح ناپیوستگی (رخنمون دیرینه)، مهم‌ترین فرآیندهای دیاژنز جوی در دو افق مختلف در سازند سروک شناسایی شده‌اند. این فرآیندهای دیاژنزی جوی شدید در کنار غلبۀ کانی‌های رسی کائولینیت و مونت موریونیت در افق‌های خاک قدیمه، همگی حاکی از غلبۀ اقلیم گرم و مرطوب در زمان رخنمون‌یافتگی این سازندند. وقوع همین فرآیندهای دیاژنزی سبب ایجاد روندهای کاملاً مشخص در محتوای عناصر کمیاب کربنات‌های دگرسان‌یافته شده است. افزایش مقادیر سدیم (na)، منگنز (mn)، آهن (fe) و روبیدیم (rb) و کاهش مقادیر استرانسیم (sr) در زیر سطوح ناپیوسته در پاسخ به رخدادهای دیاژنز جوی، به‌خوبی در زیر دو ناپیوستگی مرز سنومانین – تورونین و تورونین میانی به ثبت رسیده‌اند. تغییرات مقادیر منیزیم (mg) به میزان زیادی‌ به کانی‌شناسی اولیۀ رسوبات وابسته است و روندهای متغیری را در ارتباط با سطوح رخنمون‌یافتگی دیرینه نشان می‌دهد. در زیر مرز تورونین میانی، به‌علت گسترش رخساره‌های گل غالب، امکان گردش آزادانۀ سیال جوی فراهم نیست و بنابراین آثار دیاژنزی مرتبط با آن نیز، فراوانی و شدت کمتری دارد.

petrographic and geochemical evidence of diagenetic alterations in the sarvak formation in an oilfield from the abadan plain, west of iran

the sarvak formation, the second important oil reservoir in the zagros basin, has a complicated diagenetic history. this study focuses on the diagenetic processes of this formation in the abadan plain. to achieve this goal, petrographic investigations of core samples, thin sections, x-ray diffraction, and scanning electron microscopy are integrated with the results of elemental geochemical data. intensive meteoric dissolution (karstification), paleosol formation, dissolution-collapsed brecciation, meteoric cementation, and silicification are major meteoric diagenetic processes. such intensive meteoric diagenesis along with the dominance of kaolinite and montmorillonite, as predominant clay types within the paleosol, all indicate a warm and humid paleoclimatic condition at the time of exposure. these diagenetic alterations provided special trends of variations in the elemental contents of altered carbonates. they include a clear increase in na, mn, fe, and rb along with the decrease in sr contents recorded below the cenomanian–turonian and mid-turonian disconformities. the variations in mg contents depend on the original mineralogy of carbonates that can result in variable trends in response to the meteoric diagenesis. below the mid-turonian disconformity, the development of mud-dominated facies hampered the free fluid circulation and, consequently, diagenetic alterations and their related geochemical trends are limited within the turonian sequence.