اثر توزیع اندازۀ ذرات بر ژئوشیمی رسوبات آبراهه‌ای و کانی‌های سنگین در محدودۀ کانسار مس - طلای کوه زر، جنوب دامغان

کوه زر از مناطق مستعد برای اکتشاف مس طلا در شمال‌شرق‌ ایران است. زمین‌شناسی این منطقه شامل سنگ‌های گدازه‌ای با ترکیب حد واسط تا مافیک به سن ائوسن میانی بالایی است. گرانودیوریت، مونزونیت، دیوریت به سن اولیگوسن در سری آتشفشانی ائوسن تزریق شده است. سنگ‌های نفوذی سبب دگرسانی سنگ‌ها و کانه‌زایی مس و طلا شده است. برای مطالعه توزیع اندازۀ ذرات و ارتباط آن با تمرکز فلزها تعداد 6 ایستگاه نمونه‌برداری انتخاب شد. نمونه‌های رسوب به 6 بخش (2 تا 0.425، 0.425 تا 0.18، 0.18 تا 0.125، 0.125 تا 0.063، کوچک‌تر از 0.063 و کوچکتر از 0.150 میلی‌متر) سرند شدند. مطالعۀ توزیع اندازۀ ذرات نشان می‌دهد ذرات با اندازه‌های 0.425 تا 2 و 0.125 تا 0.180 میلی‌متر به‌ترتیب بیشترین و کمترین درصد وزنی رسوبات آبراهه‌ای را تشکیل می‌دهند. بررسی داده‌های ژئوشیمیایی نشان می‌دهد عناصر طلا، نقره، آرسنیک، مس، سرب، آنتیموان، مولیبدن، و گوگرد در ایستگاه‌های نمونه‌برداری 4، 5، و 6 غنی‌شدگی درخور ملاحظه‌ای دارند. مقادیر این عناصر در جزء مش‌های 0.063 تا 0.125، 0.125 تا 0.180 و 0.180 تا 0.425 میلی‌متر بیشتر از سایر جزء مش‌هاست و جزء مش کوچک‌تر از 0.150 میلی‌متر معرف دامنه‌های مختلف غلظت عناصر در رسوبات آبراهه‌ای این منطقه نیست. در رسوبات آبراهه‌ای محدودۀ کوه ‌زر عنصر طلا در فاصله حدود 700 متر از کان‌سنگ‌های منشا دارای بیشترین تمرکز است؛ درحالی‌که این فاصله برای تمرکز بهینۀ مس، سرب، نقره، آرسنیک، آنتیموان و مولیبدن حدود 1200 متر است. روش کانی سنگین نیز همانند کاوش‌های ژئوشیمیایی جزء مش 0.425 تا 0.063 میلی‌متر را برای اکتشاف طلا و عناصر همراه در محدودۀ کوه زر پیشنهاد می‌کند.