بررسی رشد و جذب عناصر معدنی پایهgf677 (هیبرید هلو و بادام) در واکنش به پتانسیل آب در غلظت های مختلف آگار در محیط کشت بافت گیاهی

سابقه و هدف: دسترسی و جذب عناصر توسط ریزنمونه به عنوان یک اصل مهم در کشت بافت گیاهی محسوب می شود. عامل محدود کننده حداکثر رشد بهینه گیاه، کافی نبودن دسترسی به مواد معدنی است. یک رابطه خطی بین رشد گیاه، جذب عناصر، پتاسیل آب محیط کشت و حرکت عناصر معدنی از طریق محیط کشت وجود دارد. رشد گیاهچه ها در شرایط محیط کشت بافت گیاهی با افزایش غلظت آگار به دلیل پتانسیل‌های گوناگون آبی که ایجاد می کند، کاهش می یابد. با وجود اهمیت جذب مواد معدنی در شرایط محیط کشت بافت گیاهی که بخش مهمی برای رشد گیاهچه ها است، ولی تا به امروز، کنترل جذب عناصر معدنی و جنبه های حمل و نقل یون ها و نقش پتانسیل آب محیط کشت مواد معدنی کمتر مورد توجه بوده است. اما این پژوهش می تواند برای شناسایی بهتر تاثیر غلظت های مختلف آگار بر رشد و مقدار عناصر در دسترس ریزنمونه ها به‌کار رود.مواد و روش ها: برای تهیه ریزنمونه جوانه های یکساله پایه gf677 مورد استفاده قرار گرفتند. بعد از پرآوری، 3 ریزنمونه یکنواخت (حدود 20 میلی متر طول) در همان محیط کشت پرآوری با غلظت های مختلف آگار [صفر (به‌عنوان محیط مایع)، 3، 5، 7، 10 و 14 گرم بر لیتر] به‌مدت 6 هفته واکشت شدند. این پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار اجرا گردید. داده ها (صفات رشدی و عناصر معدنی) در پایان دوره آزمایش (هفته ششم) جمع آوری شدند. پس از جمع آوری داده ها، برای تجزیه و تحلیل آماری از نرم افزار mstat-c استفاده شد و مقایسه میانگین ها به کمک آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد، صفاتی از قبیل وزن تر، وزن خشک، محتوای آب، تعداد شاخساره، ارتفاع شاخساره و تعداد برگ به‌طور معنی داری تا غلظت 5 گرم آگار افزایش یافتند. شاخص کلروفیل برگ در غلظت‌های بالای آگار نسبت به شاهد کمی کاهش یافت. بیشترین غلظت عناصر پر مصرف (n, p, k, mg, ca) و کم مصرف (zn, fe, mn, cu) در پتانسیل آبی 11/0- و 77/0- مگاپاسکال و کمترین غلظت عناصر در پتانسیل آبی 98/0- و 15/1- مگاپاسکال به‌دست آمد. پایه gf677 یک پایه توانا در جذب روی (zn) بود. بیشترین ارتفاع گیاهچه ها در تیمار مایع و بهترین شرایط رشد و پرآوری در تیمار 3 و 5 گرم به‌دست آمد.نتیجه گیری: در این آزمایش غلظت بهینه آگار برای رشد و پرآوری گیاهچه های gf677 3 تا 5 گرم بود. در غلظت 3 گرم بیشترین سرعت پرآوری و در غلظت 5 گرم بهترین شرایط رشدی و پرآوری نسبت به غلظت‌های بالاتر آگار به‌دست آمد. البته در غلظت 3 گرم آگار برای جلوگیری از شیشه ای شدن بایستی ریزنمونه ها بلافاصله بعد از کشت و پرآوری به محیط جدید واکشت شوند و غلظت بالاتر از 7 گرم آگار در لیتر برای این گیاه توصیه نمی شود.