ارزیابی عملکرد و شاخص های رشد سیب زمینی در شرایط کوهستانی و جلگه ای استان گلستان

سابقه و هدف: کاشت سیب زمینی (solanum tuberosum l.) در دو اقلیم متفاوت، موجب تفاوت در روند رشد آن می گردد. مهم ترین شاخص های رشد که در این حالت گیاهان کاربرد فراوان دارند، عبارتند از : سرعت رشد غده (tgr)، سرعت رشد محصول (cgr) و شاخص سطح برگ (lai). وزن خشک اندام‌های هوایی ساده‌ترین، سریع ترین و کم هزینه ترین جز ، برای اندازه گیری ویژگی های رقابتی گیاهان است. نتایج برخی تحقیقات نشان می دهد که شاخص سطح برگ معیار مناسبی برای برآورد میزان تغییرات عملکرد گیاهان زراعی می باشد. این مطالعه به‌‌منظور بررسی خصوصیات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد چهارده ژنوتیپ سیب زمینی بر اساس شاخص های رشد در مراحل مختلف دوره رشد گیاه از سبز شدن تا رسیدگی و همچنین عملکرد غده در دو شرایط متفاوت آب و هوایی، منطقه کوهستانی شاهکوه (بهاره) و جلگه ای گرگان (پاییزه) گلستان طی به اجرا در آمد. مواد و روش‌ها: این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و 9 جمعیت اصلاحی (ژنوتیپ) دریافتی از مرکز بین‌المللی سیب زمینی به نام های (29-396151، 7-397009، 9-397007، 11-397007، 14-397097، 3-397009، 8-397009، 7-396151، 14-396140 به‌همراه ارقام سانته، آگریا، ساتینا، بورن و مارلا مجموعا با 14 تیمار در 6 خط 4 متری با فواصل ردیف 75 سانتی متر و فاصله بوته ها روی خطوط 25 سانتی‌متر به‌صورت جوی و پشته ای اجرا گردید. یافته‌ها: نتایج مطالعات نشان داد، بیشترین سرعت رشد محصول مربوط به کشت پاییزه برای ژنوتیپ 14-397097 معادل 13 گرم در متر‌مربع در روز و برای ژنوتیپ 7-397009 در کشت بهاره به مقدار 1/20 گرم در متر مربع در روز بود. بیش ترین شاخص سطح برگ سیب زمینی در کشت بهاره به ژنوتیپ 3- 397009 با 60/3 و در کشت پاییزه به ژنوتیپ 14- 396140 با 36/3 اختصاص داشت و در انتهای دوره رشد زمانی که شاخص سطح برگ روند نزولی در پیش گرفت، تفاوت بین تیمارها در کشت بهاره بیش تر مشهود بود. در نتیجه نهایی عملکرد غده، ژنوتیپ 7-397009 در کشت پاییزه با 27056 کیلوگرم در هکتار و در کشت بهاره ژنوتیپ 3-397009 با 28446 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد را به‌دست آوردند. ضمناً ژنوتیپ 7- 397009 در کاشت های پاییزه با 9/11 و در بهاره با 5/12 غده در بوته بهترین تیمار شناخته شد. در این آزمایش، میانگین عملکرد 3 ساله در کشت بهاره (شاهکوه) از کشت پاییزه (گرگان) بیشتر بود. نتیجه‌گیری: همچنین مشخص شد که ژنوتیپ ها نیاز حرارتی متفاوتی داشته و این موضوع می تواند ناشی از تغییرات درجه حرارت هوا در سال ها و مکان های مختلف بوده که در نهایت منجربه تغییرات سرعت رشد و نمو گیاه و عملکرد محصول گردد. نتایج مطالعه حاضر نیز تایید می کند که ژنوتیپ 3-397009 با دارا بودن شاخص سطح برگ مطلوب و سرعت رشد محصول بیشتر، توانست با ذخیره سازی بیشتر و تولید ماده خشک بالاتر عملکرد اقتصادی بالای این ژنوتیپ را توجیه کند.