تاثیر هالو پرایمینگ بذر بر برخی خصوصیات جوانه زنی، ریخت‌شناسی و فیزیولوژیک کنجد (sesamum indicum l.) تحت تنش قلیاییت

سابقه و هدف: تنش قلیاییت توسط نمک های قلیایی مانند na2co3 و nahco3 در خاک ایجاد می‌شود. تنش قلیاییت جوانه زنی، رشد و تولید گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. به هر حال تنش قلیاییت به‌طور مستقیم سبب کاهش رشد گیاه، تغییر در دسترسی مواد غذایی و به هم زدن توازن یونی و مواد معدنی می شود. استفاده از پیش تیمارهای مختلف بذر یکی از روش های تحریک جوانه زنی و رشد گیاه در شرایط تنش است. هالوپرایمینگ یا خیساندن بذرها در محلول های مختلف نمک یکی از این روش های پیش تیمار بذر است که جوانه زنی و ظهور گیاهچه را در شرایط محیطی نامساعد افزایش می دهد. بنابراین هدف این مطالعه بررسی اثر هالو پرایمینگ بذر بر رشد کنجد در شرایط تنش قلیاییت بود. مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر هالو پرایمینگ بذر بر خصوصیات ریخت‌شناسی و فیزیولوژیک کنجد رقم gl-13در شرایط تنش قلیاییت، سه آزمایش در آزمایشگاه و گلخانه انجام گردید. در آزمایش اول تیمارهای آزمایشی شامل پیش تیمار کلریدسدیم با غلظت های 0، 50، 100 و 150 میلی‌مولار و مدت زمان-های 6، 12، 18 و 24 ساعت بود. در آزمایش دوم تیمارهای آزمایشی شامل پیش تیمار بی کربنات سدیم با غلظت‌های 0، 10، 20 و 30 میلی‌مولار و مدت زمان های 6، 12، 18 و 24 ساعت بود. آزمایش سوم با توجه به نتایج دو آزمایش قبل در گلخانه اجرا گردید. در این آزمایش تیمار ها شامل پرایمینگ (شاهد (بدون پرایم)، آب مقطر (هیدروپرایم)، پیش تیمار کلریدسدیم با غلظت 50 میلی مولار و زمان 24 ساعت و پیش تیمار بی کربنات سدیم با غلظت 30 میلی مولار و زمان 18 ساعت) و تنش قلیاییت (0، 15، 30 و 45 میلی‌مولار بی کربنات سدیم) بود. تنش قلیاییت با استفاده از نمک بی کربنات سدیم (nahco3) در محلول غذایی هوگلند تهیه و به گلدان ها اضافه شد. در این آزمایش، طول ساقه و ریشه، پتانسیل عملکرد کوانتوم (fv/fm)، شاخص کارایی فتوسنتز، پرولین، کربوهیدرات، مالون دی آلدیید، محتوی پتاسیم، سدیم و نسبت سدیم به پتاسیم اندازه گیری شد. یافته ها: بر طبق آزمایش اول بهترین پیش تیمار برای اعمال هالوپرایمینگ در گیاه کنجد پیش تیمار کلریدسدیم با غلظت 50 میلی‌مولار با مدت زمان 24 ساعت معرفی شد. در آزمایش دوم تیمار بی‌کربنات سدیم 30 میلی‌مولار با مدت 18 ساعت به‌عنوان بهترین پیش تیمار معرفی شد. نتایج آزمایش سوم نشان داد که تنش قلیاییت موجب کاهش طول ساقه، سطح برگ، پتانسیل عملکرد کوانتوم (fv/fm)، شاخص کارایی فتوسنتز، غلظت پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم گردید در حالی‌که محتوی پرولین، هیدرات کربن ها، مالون دی آلدیید (mda) و غلظت سدیم را افزایش داد. تیمارهای مختلف پرایمینگ سبب افزایش طول ساقه، سطح برگ، درصد پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم نسبت به تیمار بدون پرایم شدند. در تمامی سطوح تنش، تیمارهای مختلف پرایمینگ سبب کاهش میزان مالون دی آلدیید شدند در حالی‌که fv/fm و طول ریشه را افزایش دادند. نتیجه‌گیری: به‌طورکلی نتایج نشان داد تنش قلیاییت رشد کنجد را کاهش می‌دهد و در شرایط تنش قلیاییت، هالوپرایمینگ بذر سبب کاهش خسارت غشا (کاهش مالون دی آلدیید) و بهبود رشد گیاه کنجد گردید.