غربال گری ژنوتیپ‏های برنج با استفاده از برخی صفات مورفوفیزیولوژیک در شرایط تنش خشکی

سابقه و هدف: گیاه برنج به‌دلیل نیاز فراوان به آب در دوره رشد با خطر کم آبی روبرو می باشد. تنش خشکی باعث تغییر در تخصیص اسمیلات ها، رشد ریشه ها و اندام های هوایی در طول دوره رویشی و همچنین باعث کاهش پنجه زنی، مرگ پنجه ها، کاهش ارتفاع گیاه و تاخیر در گل دهی می شود. هدف از اجرا این تحقیق غربال گری ژنوتیپ های مختلف موجود در ایران و برخی لاین‌های ارسالی از ایری به‌منظور شناخت راهبردهای متحمل به خشکی مانند صفات ریخت‌شناسی و فیزیولوژی به‌منظور انتخاب ژنوتیپ های متحمل به خشکی می‌باشد. مواد و روش ها: آزمایش به‌صورت طرح کاملاً تصادفی در دو شرایط آبیاری کامل و تنش طی مرحله گیاهچه ای بر 56 ژنوتیپ برنج در سال 1392 در معاونت موسسه تحقیقات برنج آمل اجرا شد. در این آزمایش محتوی نسبی آب برگ، عدد spad، رنگ برگ، ارتفاع بوته، سطح و تعداد برگ در بوته، وزن خشک ریشه و اندام هوایی، طول ریشه، نشت الکترولیتی غشا و ph عصاره برگ تعیین شد. یافته ها: نتایج نشان داد که تمام صفات در دو محیط تنش و آبیاری کامل و اثر متقابل ژنوتیپ و محیط اختلاف آماری معنی‌داری نشان دادند. در شرایط تنش از بین صفات مورد بررسی، محتوی نسبی آب برگ (3/17 درصد)، وزن خشک ریشه (2/28 درصد) و وزن خشک اندام هوایی (9/21 درصد) کاهش یافتند و نشت الکترولیتی غشا بیشتر شد (حدود 86 درصد). نتایج هبستگی نشان داد که وزن خشک ریشه و اندام هوایی با وزن خشک کل بوته درشرایط تنش دارای بیشترین همبستگی بودند.نتیجه‌گیری: ژنوتیپ هایی که صفات آن‌ها در شرایط تنش، برتری قابل توجهی نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها نشان دادند ‌به‌عنوان ژنوتیپ های متحمل به خشکی انتخاب شدند. این ژنوتیپ ها شامل ارقام طارم محلی، طارم-دیلمانی، ندا، فجر، شفق، تابش، کوهسار، گوهر، حمر، عنبوری قرمز، درود زن، زاینده‌رود و فیروزان از ارقام بومی و اصلاح شده ایرانی و تعداد هفت لاین ارسالی از موسسه ایری می باشند.