بررسی تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی محصول در ارقام چغندرقند

سابقه و هدف: به‌علت اهمیت نیتروژن در رشد چغندرقند، مطالعات گسترده ای در دنیا طی دهه‌های اخیر صورت گرفته است. طبق این مطالعات مدیریت بهینه نیتروژن در زراعت چغندرقند برای تولید عملکرد بالا و نیز بهبود کیفیت آن موضوع ضروری و مهم می‏باشد، زیرا کاربرد اندک نیتروژن، موجب کاهش عملکرد و مصرف زیاد باعث کاهش کیفیت و افزایش هزینه تولید می‏شود. لذا این پژوهش با هدف بررسی سطوح مختلف کود نیتروژن و رقم بر کیفیت و کمّیت محصول چغندرقند در استان خراسان رضوی اجرا گردید.مواد و روش ها: این پژوهش در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. آزمایش به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. تیمارها شامل سه رقم چغندرقند (ماگنولیا، فیاما و ناگانو) و مقادیر کود نیتروژن در چهار سطح (صفر، 80، 160 و 240 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) بود. پس از برداشت ریشه، میزان محصول ریشه در هکتار، مقدار ماده خشک تولیدی در بالای سطح خاک، درصد قند ناخالص و درصد قند خالص اندازه گیری شد. همچنین با استفاده از مقادیر درصد قند، درصد قند قابل استحصال و نیز عملکرد ریشه، عملکرد شکر و کارایی شکر قابل استحصال در واحد سطح محاسبه گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد که عملکرد ماده خشک اندام های هوایی، درصد نیتروژن اندام‌های هوایی و ذخیره ای تا 101 روز بعد از سبز شدن و همچنین کلیه صفات کیفی به استثنای غلظت پتاسیم ریشه تحت تاثیر کاربرد مقادیر مختلف کود نیتروژن قرار می‌گیرد. اثر متقابل بین مقادیر مختلف نیتروژن و رقم بر درصد نیتروژن مضره ریشه و کلیه صفات کمّی به استثنای عملکرد ناخالص شکر و عملکرد شکر سفید تاثیر معنی داری داشته است. بیشترین عملکرد ریشه نیز در رقم فیاما با 120 تن در هکتار با مصرف 240 کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشاهده شد. بیشترین عملکرد اندام هوایی با مصرف 160 و 240 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌ترتیب با 9/36 و 31/34 تن در هکتار به‌دست آمد. بیشترین درصد قند ناخالص و درصد قند خالص به‌ترتیب با 33/17 و 73/15 درصد در تیمار عدم کاربرد نیتروژن و کمترین مقدار نیز با مصرف 240 کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشاهده شد. با افزایش مقدار مصرف نیتروژن، نیتروژن مضره و سدیم در هر سه رقم به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. نتیجه گیری: به‌طورکلی نتایج بیانگر این موضوع است که مصرف نیتروژن به‌طور مستقیم بر افزایش عملکرد ریشه چغندرقند تاثیر می گذارد، ولی قابلیت تحرک بالای این عنصر و همچنین تاثیر منفی آن بر کیفیت چغندرقند موثر می باشد. بالاترین عملکرد ریشه به‌عنوان مهم ترین مشخصه اقتصادی زراعت چغندرقند با مصرف 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در رقم فیاما به‌دست آمد. با افزایش میزان سدیم و نیتروژن مضره نیز کارآیی شکر قابل استحصال کاهش یافت.