ارزیابی پایداری عملکرد دانه لاین های اینبرد نوترکیب گندم نان براساس روش امی

سابقه و هدف: اثر متقابل ژنوتیپ در محیط مسیله ای مهم در مطالعه صفات کمی می باشد زیرا تفسیر آزمایش های ژنتیکی را دشوار می نماید و پیش بینی را مشکل می سازد، همچنین ثبات عملکرد در مناطق مختلف را کاهش می‌دهد. آزمایش های چند منطقه ای اغلب جهت ارزیابی پایداری عملکرد ژنوتیپ ها مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. روش امی (ammi) ابرازی قوی در تشخیص الگوهای اثر متقابل ژنوتیپ در محیط را نشان می دهد. این روش آماری به‌طور گسترده جهت توضیح پیچیده اثر متقابل ژنوتیپ در محیط، افزایش کارآیی انتخاب و حصول اطمینان از پیشرفت ژنتیکی برای انتخاب استفاده می شود. هدف این پژوهش، بررسی پاسخ لاین ها در مکان های مورد مطالعه و شناسایی لاین های پایدار به مکان های آزمایشی می باشد. مواد و روش ها: به‌منظور بررسی پاسخ لاین های مختلف گندم نان به شرایط متفاوت محیطی و تعیین پایداری عملکرد دانه، آزمایش هایی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار و در پنج مکان با استفاده از 76 لاین اینبرد نوترکیب حاصل از تلاقی ارقام روشن × سوپرهد انجام گرفت. ایستگاه‌های اجرای آزمایش شامل کرمان، جوپار، ماهان، یزد و اردکان بودند. جهت ارزیابی اثر متقابل و شناسایی لاین های پایدار، تجزیه و تحلیل پایداری با استفاده از روش امی صورت گرفت. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب برای عملکرد دانه نشان داد که تفاوت معنی‌داری برای اثرات لاین، مکان و برهمکنش لاین در مکان در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. نتایج حاصل با رسم بای پلات ammi2 نشان داد که لاین های 3، 33، 22، 9، 271، 36، 309، 200، 114، 11، 264، 320، 194، 20، 280، 1، 26، 250، 19، 18، 25، 322، 5، 152، 169، 161 و 32 کمترین فاصله را از مرکز بای پلات داشتند و با کمترین اثر متقابل به‌عنوان پایدارترین لاین ها شناخته شدند بنابراین قابل توصیه برای اکثر مکان ها می باشند. لاین های 258، 218، 176، 48، 82 و 314 برای مکان یزد و لاین 225 برای مکان اردکان بهترین پاسخ را نشان داده و با این مکان ها سازگاری خصوصی داشتند. نتیجه گیری: در مجموع بر اساس نتایج به‌دست آمده از این آزمایش، در بین لاین‌‌های مورد ارزیابی، لاین های 3، 9 و 22 براساس مدل ammi1، ammi2 و پارامتر ارزش پایداری امی (asv) به‌عنوان لاین های دارای پایداری عمومی معرفی شدند. از این‌رو لاین های امیدبخش شناسایی شده جهت مطالعات تکمیلی برای معرفی به زراعین توصیه می گردند.