بررسی ویژگی‌های گونه تازه‌وارد سوروف‌آبی (echinochloa oryzoides) و گونه شایع سوروف (echinochloa crus-galli) در رقابت با برنج

سابقه و هدف: سوروف‌آبی زودرس (echinochloa oryzoides) به‌عنوان یک گونه‌ تازه‌وارد و در نتیجه یک مهاجم بالقوه در مزارع برنج استان گیلان مطرح است. بررسی خصوصیات رقابتی این‌گونه و مقایسه آن با گونه شایع سوروف (echinochloa crus-galli)، یکی از مهم‌ترین علف‌های‌هرز شالیزارهای استان گیلان، می‌تواند در تعیین امکان گسترش و مسیله‌ساز شدن آن در شالیزار‌ها مفید واقع شود. لذا در این پژوهش خصوصیات رقابتی دو گونه علف‌هرز مذکور با برنج مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش‌ها: این پژوهش در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج کشور- رشت به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. تیمارها شامل گونه علف‌هرز (سوروف و سوروف‌آبی) و نسبت تراکم علف‌هرز: برنج (رقم هاشمی) در هرکپه (پنج سطح شامل 4:0، 3:1، 2:2، 1:3 و 0:4 (علف‌هرز: برنج)) بود. با جایگزینی گیاهچه‌های برنج و علف‌هرز در هر کپه، تراکم‌های مختلف ایجاد شد. جهت بررسی رشد و نمو برنج و علف‌هرز، 5 مرحله نمونه‌برداری تخریبی به فواصل 14 روز و آخرین نمونه‌برداری در هنگام رسیدگی گیاه‌زراعی (90 روز پس از نشاکاری) صورت گرفت.یافته‌ها: حدود 8 هفته پس از نشاکاری، بیشترین ارتفاع مربوط به سوروف‌آبی بود؛ اما در هنگام برداشت، ارتفاع سوروف بیشتر شد. 10 هفته پس از نشاکاری، شاخص سطح برگ سوروف‌آبی کمتر از سوروف بود که بیانگر دوام سطح برگ کمتر این‌گونه است. در هنگام برداشت، حدود 13 هفته پس از نشاکاری، وزن خشک برگ سوروف‌آبی بیشتر از سوروف و کل ماده خشک تولیدی این‌گونه کمتر از سوروف بود. به‌طورکلی گونه‌ تازه‌وارد ارتفاع نهایی، دوام برگ و تولید زیست‌توده کمتری نسبت به سوروف داشت؛ اگرچه شروع پنجه‌دهی، توسعه برگ، غلاف‌روی و ظهور پانیکول در آن سریع‌تر رخ داد. افزایش سهم هر گونه در نسبت کاشت سبب افزایش عمده متغیرها به جز ارتفاع بوته شد؛ چنانکه افزایش تعداد گیاهچه سبب افزایش تعداد پنجه، سطح برگ، وزن خشک برگ و کل ماده خشک تولیدی در هر گونه شد. شاخص سطح برگ، وزن خشک برگ و زیست‌توده در کلیه نسبت‌های کاشت در علف‌هرز بیشتر از برنج بود. نتیجه‌گیری: رشد اولیه در گونه تازه‌وارد سریع‌تر و دوره رشد گیاه کوتاه‌تر از گونه شایع ‌بود. ارتفاع نهایی، تعداد پنجه، شاخص سطح‌برگ، حداکثر وزن خشک برگ و زیست‌توده کل، بیانگر قابلیت رقابت بالاتر علف‌هرز نسبت به گیاه‌زراعی بود. به‌جز در نسبت یک‌علف‌هرز: سه‌برنج که تعداد نهایی پنجه مشابه بود؛ در تمام نسبت‌ها، علف‌هرز بر برنج برتری نشان داد؛ چنان‌که حضور تنها یک بوته علف‌هرز توانست تولیدی برابر و در بیشتر موارد، بالاتر از سه بوته برنج داشته باشد. این نتایج حاکی از آن ‌است که گونه تازه‌وارد سوروف‌آبی همانند گونه شایع سوروف، توانایی رقابت بالایی با برنج دارد.