تاثیر سطوح مختلف نیتروژن، کودهای زیستی و نانونیتروژن بر برخی صفات کمی و کیفی سویا در منطقه داراب (استان فارس)

سابقه و هدف: سویا از جمله گیاهانی است که برای تولید محصول احتیاج به مقادیر فراوانی نیتروژن دارد. امروزه کودهای زیستی به‌عنوان جایگزینی برای کود های شیمیایی نیتروژنه با هدف افزایش باروری خاک و تولید پایدار محصولات کشاورزی مطرح هستند. در این بین استفاده از باکتری‌های همزیست با سویا و کود زیستی نیتروکسین، که حاوی موثرترین باکتری های تثبیت کننده نیتروژن از جنس ازتو باکتر و آزسپیریلیوم می باشد و نانو کودهای حاوی نیتروژن، مورد توجه قرار گرفته‌اند. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر سطوح مختلف نیتروژن، کودهای زیستی و نانونیتروژن بر برخی صفات کمی و کیفی سویا رقم ویلیامز انجام شد.مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار و با 12 تیمار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس (داراب) در تابستان 1392 اجرا شد. عامل اصلی شامل نیتروژن معدنی (0، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره) و عامل فرعی منبع نیتروژن (ریزوبیوم جاپونیکوم، نانو نیتروژن، نیتروکسین و شاهد) بود. در این پژوهش عملکرد، اجزای عملکرد و محتوای روغن و پروتیین سویا اندازه‌گیری شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که برهم کنش نیتروژن و منبع نیتروژن برای عملکرد دانه، شاخص برداشت، فاصله اولین غلاف از سطح خاک و پروتیین دانه معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه (2018 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به‌همراه کاربرد ریزوبیوم به‌دست آمد و کمترین میزان عملکرد دانه در تیمار بدون مصرف کود شیمیایی مشاهده شد. به‌ طور کلی با افزایش کود نیتروژن مصرفی، وزن هزار دانه افزایش یافت. به طوری‌که بیشترین وزن هزار دانه (98/110 گرم) در سطح 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشاهده شد. بیشترین میزان عملکرد زیستی مربوط به کاربرد ریزوبیوم به‌میزان (4/4508 کیلوگرم در هکتار) بود. حداکثر شاخص برداشت (24/44 درصد) در تیمار 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به‌همراه کاربرد ریزوبیوم به‌دست آمد. بیشترین فاصله اولین غلاف از سطح خاک (56/9 سانتی متر) در تیمار کودی 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن همراه با کاربرد ریزوبیوم مشاهده شد. بیشترین میزان پروتیین دانه به ترکیب تیماری 150 کیلوگرم نیتروژن و تلقیح ریزوبیوم تعلق داشت. بیشترین درصد روغن هم در تیمار بدون مصرف کود و کمترین میزان آن در تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌دست آمد. بیشترین عملکرد روغن از کاربرد ریزوبیوم جاپونیکوم (31/386 کیلوگرم در هکتار) ایجاد گردید.نتیجه‌گیری: به‌طور کلی برای تولید سویا رقم ویلیامز در منطقه داراب مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن به همراه کاربرد باکتری ریزوبیوم پیشنهاد می‌گردد، که نسبت به مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن (عرف منطقه) موجب کاهش مصرف کود شیمیایی نیتروژنه به‌میزان 50 درصد می‌گردد.