تهیه نقشه پراکنش و فلور علف‌های هرز تابستانه باغات مرکبات در شهرستان بندرگز با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis)

سابقه و هدف: پراکنش علف های هرز، قدرت توسعه آن‌ها، ضعف مدیریت، عدم شناسایی دقیق علف های هرز و کاربرد نامناسب روش های مبارزه و عدم اطلاع کشاورزان از یافته های جدید در خصوص راهکارهای مدیریت علف های هرز، از مهم ترین عوامل کاهنده عملکرد محصولات می باشد. تهیه نقشه پراکنش علف‌های هرز نه تنها در اعمال صحیح عملیات مختلف کنترل علف های هرز و کاهش مصرف و افزایش کارایی علف‌کش‌ها استفاده می شود، بلکه برای ارزیابی راهبرد های مدیریتی در گذشته و حال و طراحی راهبرد های مدیریتی آینده علف های هرز نیز مفید می باشد. هدف از این تحقیق، شناسایی، تهیه نقشه پراکنش و تعیین غالبیت گونه‌های مختلف علف‌های هرز تابستانه باغات مرکبات شهرستان بندرگز بود.مواد و روش‌ها: به منظور شناسایی فلور و تهیه نقشه پراکنش علف های هرز تابستانه باغات مرکبات در شهرستان بندرگز، تعداد 101 باغ این شهرستان در سال 1393 انتخاب و گونه های علف های هرز تابستانه، براساس حالت w در این باغات نمونه‌برداری و شناسایی شدند. با استفاده از روابط موجود، تراکم، فراوانی، یکنواختی و غالبیت هرگونه به‌دست آمد. در هر باغ طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریای مکان مورد نمونه‌برداری توسط دستگاه gps ثبت شد. اطلاعات به‌دست آمده با استفاده از نرم افزار arc gis نسخه 10 پردازش و نقشه پراکنش کلیه علف های هرز باغات مرکبات تهیه شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که در باغات مرکبات شهرستان بندرگز 28 گونه علف هرز تابستانه وجود دارد که متعلق به 14 خانواده گیاهی می باشد. 25 درصد گونه ها متعلق به تیره چمن (poaceae) و 18 درصد متعلق به تیره کاسنی (asteraceae) و بقیه به 12 خانواده گیاهی دیگر تعلق داشتند. در مجموع 68 درصد گونه ها یک ساله، 32 درصد گونه ها چند ساله، 71 درصد دو لپه و 29 درصد تک لپه می‌باشند. از مهم ترین گونه های تیره چمن می توان مرغ، ارزن وحشی (setaria glauca)، سوروف (echinochloa crus-galli)، و چسبک (setaria verticillata) و از مهم ترین گونه های تیره کاسنی می توان گل آردی (eclipta sp.)، گندجارو (artemisia annua) و پیربهار (conyza bonariensis) را نام برد. با توجه به شاخص غالبیت، مهم ترین رستنی های مزاحم در باغات مرکبات شهرستان بندرگز به ترتیب اهمیت، شامل: مرغ (cynodon dactylon) با غالبیت نسبی 4/42 درصد، تاج خروس ریشه‌قرمز (amaranthus retroflexus) با غالبیت نسبی 36 درصد، اویارسلام ارغوانی (cyperus rotundus) با غالبیت نسبی 6/32 درصد و خرفه (portulaca oleracea) با غالبیت نسبی 5/32 درصد بودند.نتیجه‌گیری: نقشه پراکنش علف های هرز نشان داد که گیاهان تاج خروس، مرغ، اویارسلام، خرفه و تاج ریزی سیاه در اکثر باغات مورد مطالعه حضور دارند. در اکثر باغات شهرستان، تنوع بالا و غالبیت زیاد علف های هرز مشاهده شد که می تواند ناشی از اقدامات مدیریتی مشابه باغداران در محدوده مورد مطالعه باشد.