تاثیر دوره غرقابی و نوع تغذیه نیتروژنی بر صفات کمی و کیفی سویا

سابقه و هدف: تنش های محیطی همواره یکی از مهم ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد و تولید گیاهان زراعی به‌شمار رفته و مقابله و یا کاهش اثر تنش ها به‌عنوان راهکاری مفید در جهت افزایش کیفی و کمی عملکرد محصولات مد نظر بوده است. غرقاب به شرایطی گفته می شود که قسمتی از ساقه گیاه در زیر سطح آب باشد. تنش غرقابی محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان زراعی به خصوص در نواحی مرطوب می‌باشد و موجب تغییراتی در اجزای عملکرد، ظرفیت غلاف، عملکرد زیست‌توده و کاهش عملکرد دانه در گیاهان روغنی می شود. با توجه به این‌که سویا یکی از مهمترین گیاهان روغنی کشور می باشد شناخت مجموعه عواملی که باعث بروز تنش غرقاب و در نتیجه موجب کاهش عملکرد سویا می‌شوند، امری ضروری است. مواد و روش‌ها: این آزمایش با آرایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی، در سه تکرار به‌‌صورت گلدانی انجام شد. فاکتور های مورد بررسی شامل: سطوح تغدیه ای در سه سطح (1- تلقیح با باکتری japonicum bradyrhizobium 2- عدم تلقیح با باکتری و مصرف کود نیتروژنه (اوره) 3- عدم تلقیح با باکتری و عدم مصرف کود نیتروژنه) و فاکتور دوم دوره غرقاب در چهار سطح شامل: صفر، 5، 10 و 15 روز بود. دوره غرقاب در مرحله رشد زایشی (r2) اعمال گردید. در این آزمایش عملکرد و اجزای عملکرد، درصد روغن و پروتیین دانه اندازه گیری شد.یافته ها: نتایج نشان داد درصد روغن و عملکرد دانه در تمام سطوح تغذیه ای، طی تنش غرقاب دارای روندی کاهشی، اما درصد پروتیین دارای روند افزایشی بود. تفاوت معنی داری (05/0=?) بین سطوح تغذیه ای از نظر عملکرد، درصد روغن و پروتیین دانه وجود داشت. بالاترین عملکرد دانه (3/32 گرم در بوته) و درصد روغن دانه (3/26 درصد) در تیمار عدم تلقیح با باکتری و تغذیه با کود در شرایط عدم اعمال تنش غرقابی به‌دست آمد و کمترین عملکرد دانه (1/2 گرم در بوته) و درصد روغن دانه (11 درصد) در تیمار عدم تلقیح با باکتری و عدم مصرف کود در 15 روز غرقابی حاصل گردید. بیشترین درصد پروتیین دانه (37/39 درصد) در تیمار مصرف کود و بدون تلقیح با باکتری در 15 روز غرقابی و کمترین میزان آن (93/16 درصد) در تیمار عدم تلقیح و مصرف کود و عدم تنش غرقابی مشاهده گردید. نتیجه گیری: با کاهش مقدار نیتروژن قابل دسترس گیاه و افزایش دوره غرقاب مشخص شد عملکرد دانه و درصد روغن بذر کاهش می یابد و نیز با افزایش مدت تنش غرقاب درصد پروتیین بذر افزایش پیدا کرد. نتایج این آزمایش همچنین نشان داد استفاده از کود اوره عملکرد دانه را نسبت به زمانی که گیاه سویا فقط با باکتری تلقیح می شود به‌طور معنی داری افزایش می دهد.