تاثیر مکش خاک و شوری آب بر عملکرد و اجزای عملکرد پنبه

سابقه و هدف: کمبود آب و شوری آن در مناطق خشک و نیمه‌خشک، دو عامل محدود کننده تولیدات کشاورزی می‌باشند. ‌توجه ‌به ‌بهـبود و اصلاح ‌انواع ‌روش‌های ‌آبیـاری ‌سطـحی ‌و نیز مـکـانیزه ‌کردن‌ این ‌روش‌ها ‌برای ‌افزایش‌ کارایی ‌آبیـاری ‌و بالا بردن ‌یکنواخـتی ‌توزیع ‌آب ‌در ‌سطح‌ مزرعه، ‌از ‌اهمیت ‌خاصی ‌برخوردار ‌است. از طرف دیگر سطح زیرکشت پنبه در استان کرمان غالباً منحصر به منطقه ارزوییه می‌باشد که با مساحتی حدود 2500 هکتار، قابلیت تولید حدود 5/2 تن وش پنبه در هکتار را داراست، لذا به‌دلیل کمبود منابع آب با کیفیت مناسب در استان کرمان، هدف تحقیق حاضر، بررسی تاثیر توام کم‌آبیاری و شوری بر عملکرد و اجزای عملکرد پنبه می‌باشد.مواد و روش: در این تحقیق به‌منظور بررسی تاثر شوری بر عملکرد و اجزای عملکرد پنبه در شرایط اعمال سطوح مختلف پتانسیل ماتریک خاک در منطقه ارزوییه استان کرمان، آزمایشی با استفاده از روش آبیاری شیاری در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 1391 و 1392 اجرا گردید. این آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده و در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی که دارای چهار سطح پتانسیلی (45=1i، 55=2i، 65=3i و 75=4i کیلو پاسکال جهت شروع آبیاری) به‌عنوان عامل اصلی و سه سطح شوری آب (5/1 =1ec، 5/4 =2ec و 5/7 =3ec دسی‌زیمنس‌برمتر) به‌عنوان عامل فرعی بود، در سه تکرار اجرا گردید. یافته‌ها: نتایج حاصل از بررسی عملکرد و اجزای عملکرد پنبه در شرایط اعمال توام کم‌آبیاری و شوری تحت روش آبیاری شیاری نشان داد که صرفه‌جویی 1150 مترمکعبی آب (7/11 درصد) بین نقاط پتانسیلی 45 و 55 کیلو پاسکال جهت شروع آبیاری، در شرایطی باعث کاهش 3/7 درصدی عملکرد محصول، 7/7 درصدی تعداد غوزه در بوته و 4/11 درصدی ارتفاع بوته و وزن غوزه شده که افزایش 8/4 درصدی کارآیی مصرف آب، را درپی داشته است. همچنین اعمال سطح شوری 5/4 دسی‌زیمنس‌برمتر در مقایسه با سطح شوری 5/1 دسی‌زیمنس‌برمتر در کشت پنبه سبب کاهش 6/8 درصدی عملکرد و کارآیی مصرف آب، 2/4 درصدی وزن غوزه و 4/8 درصدی تعداد غوزه در بوته شد اما از لحاظ آماری تمامی صفات مذکور در هر دو تیمار مورد بررسی در یک گروه آماری قرار گرفتند.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست آمده، می توان نتیجه گرفت که افزایش کارایی آبیاری در سیستم آبیاری شیاری در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور می تواند نقش به‌سزایی در صرفه‌جویی مصرف آب و کاهش هزینه‌های انرژی داشته باشد. همچنین با توجه به روند افزایش شوری منابع آب، اعمال نقطه پتانسیلی 55 کیلو پاسکال در شرایط استفاده از آب با شوری 5/4 دسی‌زیمنس بر متر می تواند در افزایش عملکرد، کارآیی مصرف آب و سطح زیرکشت پنبه نقش موثری داشته باشد.