ساخت و ارزیابی مدلی ساده برای شبیه‌سازی رشد و عملکرد سویا

سویا یکی از مهم‌ترین گیاهان روغنی در ایران به‌شمار می‌رود. هدف از این مطالعه ساخت و ارزیابی یک مدل ساده رشد و عملکرد سویا (رقم هابیت) برای استفاده در تجزیه ‌و تحلیل اثرات عوامل آب ‌و هوایی، خاک، مدیریت زراعی و ویژگی‌های رقم زراعی بر عملکرد سویا در شرایط شمال خراسان بود. جنبه‌های مختلف رشد گیاه در مدل به‌صورت زیر برنامه‌هایی شامل نمو فنولوژیک، تغییرات سطح برگ، تولید و توزیع ماده خشک سازمان‌دهی شده‌اند. زیر برنامه موازنه آب خاک نیز برای شبیه‌سازی تغییرات آب خاک و تعیین شدت تنش در مدل گنجانده شده است. مدل شبیه‌سازی را روزانه انجام می‌دهد و به اطلاعات مربوط به هوا، خاک و مدیریت زراعی نیاز دارد. مدل برای شرایط شمال خراسان آزمون شد. عملکرد دانه مشاهده شده از 4800-2600 کیلوگرم در هکتار با میانگین 3600 کیلوگرم در هکتار متغیر بود. دامنه عملکرد شبیه‌سازی شده نیز بین 4100-3060 کیلوگرم در هکتار با میانگین 3640 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. ضرایب رگرسیون عملکرد دانه مشاهده شده در مقابل مقادیر شبیه‌سازی شده آن (759±1799=a و 25/0±51/0=b) بر مبنای حدود اطمینان 95 درصد اختلاف معنی‌داری با ضرایب خط 1:1 (0=a و 1=b) نداشتند. مقدار ضریب تبیین (2r) و شاخص تطابق (d) به‌ترتیب 67/0 و 85/0 به‌دست آمد. جذر میانگین مربعات خطا (rmse) برابر 3/458 کیلوگرم در هکتار و ضریب تغییرات 6/12 درصد برآورد گردید. به‌طورکلی نتایج به‌دست آمده نشان داد از این مدل می‌توان برای پیش‌بینی عملکرد سویا با دقتی مناسب در شرایط شمال خراسان استفاده نمود.