تاثیر تراکم بوته و کود نیتروژن بر عملکرد و خصوصیات کیفی گل همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) در شرایط آب و هوایی تربت‌جام

همیشه بهار (calendula officinalis l.) یکی از قدیمی‌ترین گیاهان مورد استفاده در صنایع دارویی می‌باشد. به‌منظور بررسی اثر تراکم بوته و میزان کود نیتروژن بر رشد، عملکرد و خصوصیات کیفی گل همیشه‌بهار، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت‌جام در سال زراعی 88-1387 اجرا شد. عوامل اصلی و فرعی به‌ترتیب شامل 4 سطح نیتروژن (صفر، 30، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار) و 3 تراکم بوته (25، 50 و 75 بوته در مترمربع) بودند. نیتروژن (به‌صورت اوره) به‌صورت سرک در 2 مرحله 6-4 برگی و گل‌دهی مصرف شد. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع ساقه گل‌دهنده، وزن خشک ساقه و ریشه، عملکرد گل، بذر و زیست‌توده، شاخص برداشت (براساس عملکرد گل) و محتوی اسانس و عصاره گل همیشه‌بهار بودند. نتایج نشان داد که اثرات ساده مقدار نیتروژن و تراکم بوته بر ارتفاع، وزن خشک ساقه و ریشه، عملکرد گل، بذر و زیست‌توده‌، شاخص برداشت و محتوی اسانس و عصاره همیشه‌بهار معنی‌دار (01/0p?) شد. با افزایش مصرف نیتروژن از 60-0 کیلوگرم به‌دلیل افزایش رشد رویشی و بهبود فتوسنتز، عملکرد گل و محتوی اسانس بیش از 100 درصد افزایش و با افزایش بیش‌تر آن، این دو قسمت به‌ترتیب 33 و 52 درصد کاهش یافت. با افزایش تراکم بوته از 25 به 50 بوته در مترمربع عملکرد گل و محتوی اسانس به‌ترتیب 23 و 29 درصد افزایش یافت و با افزایش تراکم تا 75 بوته در مترمربع، کاهش به‌ترتیب 20 و 44 درصدی برای این دو صفت مشاهده شد. به این ترتیب، می‌توان از مصرف مقادیر مناسب کود نیتروژن و تراکم به‌عنوان دو راه‌کار زراعی برای دست‌یابی به عملکرد مطلوب کمی و کیفی همیشه‌بهار بهره جست.واژه‌های کلیدی: اسانس، عصاره، گیاه دارویی، همیشه‌بهار