ارزیابی تنوع ژنتیکی گندم‌های دیپلوییدTriticum urartu براساس داده‌های ریخت‌شناختی و نشانگرهای RAPD

در این آزمایش تنوع ژنتیکی در 22 مورفوتیپ گندم‌ دیپلویید t. urartu (ژنوم aa) با استفاده از صفات ریخت‌شناسی و نشانگرهای rapd بررسی گردید. ارزیابی‌ها بر اساس 17 صفت ریخت‌شناسی و زراعی انجام شد و متغیرهای آماری صفات زراعی شامل پراکندگی و تنوع محاسبه گردید. نتایج نشان‌دهنده تنوع ژنتیکی بالایی برای اکثر صفات مورد مطالعه بود. در مطالعات زراعی و ریخت‌شناسی تشابه موجود بین مورفوتیپ‌ها با استفاده از ضریب فاصله اقلیدسی به‌دست آمد. دندروگرام بر اساس روش upgma ترسیم شد. نتایج تجزیه خوشه‌ای مورفوتیپ‌های جمع‌آوری شده از اردن و سوریه را از مورفوتیپ‌های جمع‌آوری شده از ایران، ترکیه و عراق متمایز کرد. در ارزیابی‌های مولکولی dna نیز 12 آغازگر rapd چند‌شکلی بین مورفوتیپ‌ها نشان دادند، و 112 باند تولید شد که 75 باند (67 درصد) در بین مورفوتیپ‌ها چندشکل بودند. تجزیه خوشه‌ای نشانگرهای rapd براساس حضور و عدم حضور باند با استفاده از ضریب تشابه جاکارد مبتنی‌بر روش upgma انجام گرفت. نتایج تجزیه خوشه‌ای نشان داد که روابط ژنتیکی مورفوتیپ‌ها بر‌اساس نشانگر rapd تبعیتی از فواصل جغرافیایی ندارد. مقایسه دندروگرام بر‌اساس دو روش مورد ارزیابی نشان داد که کارایی نشانگرهای rapd نسبت به صفات مورفولوژیک در ارزیابی تنوع ژنتیکی ژرم‌ پلاسم t. urartu بهتر می‌باشد. همچنین همبستگی ضعیفی بین ماتریس‌های حاصل از تجزیه و تحلیل‌های ریخت‌شناسی و مولکولی مشاهده شد (21/0r=) و از آن‌جایی‌که این دو روش جنبه‌های متفاوتی از تنوع ژنتیکی t. urartu را اندازه‌گیری می‌کنند، استفاده از هر دو روش ارزیابی ریخت‌شناسی و نشان‌گرهای ملکولی (rapd) در ارزیابی تنوع ژنتیکی اطلاعات مفیدی ایجاد نموده و تکمیل کننده هم می‌باشند. واژه‌های کلیدی: تنوع ژنتیکی گندم، ژنوم a، t. urartu، نشانگرهای زراعی و ریخت‌شناسی،rapd