پهنه‌بندی بوم‌شناختی اراضی کشاورزی شهرستان گرگان جهت کشت آفتابگردان

به‌منظور پهنه‌بندی بوم‌شناختی اراضی کشاورزی کنونی شهرستان گرگان جهت کشت آفتابگردان، از سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) استفاده شد. به‌این منظور ابتدا نیازهای زراعی- بوم‌شناختی آفتابگردان با استفاده از منابع و اسناد علمی تعیین، درجه‌بندی و سپس نقشه‌های موضوعی متغیرهای محیطی مانند دمای متوسط، دمای کمینه، دمای بیشینه، بارش، شیب، جهات شیب، ارتفاع از سطح دریا، ماده آلی، شوری، بافت، ph، میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، آهن و روی تهیه شدند. طبقه‌بندی و رتبه‌بندی هر لایه در 4 طبقه صورت گرفت. از فرایند تحلیل سلسله مراتبی برای تعیین وزن معیارها از طریق تجزیه و تحلیل پرسش‌نامه‌ها استفاده شد. لایه‌های رقومی عوامل محیطی در محیط gis پس از اختصاص وزن ahp مختص به هر لایه، روی‌هم‌گذاری و تلفیق شدند. سپس پهنه‌بندی اراضی در چهار طبقه بسیار مستعد، مستعد، نیمه‌مستعد و غیر‌مستعد انجام شد. نتایج نشان داد که به‌ترتیب 38/71 و 85/13 درصد زمین‌های زراعی شهرستان گرگان جهت تولید آفتابگردان در پهنه‌های بسیار مستعد و مستعد قرار دارند. این پهنه‌ها از بارش کافی (بالاتر از 400 میلی‌متر) و حاصلخیزی بالا برخوردار بودند. همچنین نتایج نشان داد حدود 76/14 درصد از اراضی کنونی کشاورزی شهرستان گرگان جهت کشت آفتابگردان مناسب نمی‌باشد و حداقل از نظر یک منبع بوم‌شناختی دارای محدودیت می‌باشد. این اراضی شامل طبقات نیمه‌مستعد (84/6) و غیر‌مستعد (92/7)، به قسمت‌های جنوبی شهرستان اختصاص یافت. در این مناطق شیب بالا، شوری و کمبود برخی عناصر‌غذایی مانند نیتروژن، پتاسیم و کلسیم از عوامل محدود ‌کننده کشت شناخته شدند. واژه‌های کلیدی: پهنه‌بندی، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp)، سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis)، شهرستان گرگان، آفتابگردان