بررسی اثرات منابع مختلف نیتروژن بر شاخص ‌های زراعی - اقلیمی، عملکرد و کارایی مصرف منابع در سیب‌ زمینی

سابقه و هدف: شاخص ‌های اقلیمی که پایه حرارتی دارند همانند درجه روز رشد و واحد هلیوترمال ابزارهای مفیدی برای پیش‌بینی رشد و عملکرد محصولات می‌باشند. کارایی تبدیل گرما و نور به ماده خشک به فاکتورهای ژنتیکی، تاریخ کاشت و نوع محصول بستگی دارد. بنابراین دانش محاسبه واحد‌ تجمع حرارتی که در بیشتر منابع از آن به عنوان درجه روز رشد یاد شده است و هم‌چنین سایر مشتقات ریاضی آن مانند واحد هلیو ترمال و کارایی مصرف دما و نور پیش‌نیاز درک مراحل فنولوژی و تاریخ کاشت مناسب برای ارقام مختلف محصولات زراعی می‌باشد. با توجه به این‌که تاکنون گزارش‌های محدودی در ارتباط با اثرات مدیریت منابع مختلف نیتروژن بر شاخص‌های زراعی اقلیمی و کارایی مصرف منابع در سیب زمینی در مناطق نیمه گرمسیری منتشر شده است. این پژوهش با هدف بررسی اثر منابع مختلف نیتروژن بر شاخص‌های زراعی اقلیمی در مراحل مختلف فنولوژی و کارایی مصرف منابع در دو رقم سیب‌زمینی سانته و ساوالان اجرا گردید.مواد و روش‌ها: این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی عبارت بودند از منابع مختلف کود نیتروژن در چهار سطح: 1 عدم مصرف نیتروژن 2 تامین50% نیتروژن مورد نیاز گیاه از طریق ورمی کمپوست و50% از طریق کود شیمیایی اوره 3 تامین 25% نیتروژن مورد نیاز گیاه از طریق ورمی کمپوست و 75% از طریق کود شیمیایی اوره 4 تامین 100% نیتروژن مورد نیاز گیاه از طریق کود شیمیایی اوره و رقم در دو سطح: سانته و ساوالان. کاشت غده‌های بذری جوانه‌دار دراواسط دی ماه صورت گرفت. یک هفته قبل از برداشت اندام‌های هوایی قطع و غده‌ها در اواخر اردیبهشت ماه برداشت شدند. شاخص‌های زراعی اقلیمی، درجه روز رشد و واحد هلیوترمال در چهار مرحله رشد و توسعه جوانه‌ها، رشد سبزینه‌ای، غده‌زایی وحجیم شدن غده‌ها محاسبه شدند. صفات اندازه‌گیری شده توسط نرم افزار spss تجزیه و تحلیل گردید و میانگین‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال 5% مقایسه شدند. یافته‌ها: مدت زمان مرحله رشد و توسعه جوانه‌ها، درجه روز رشد و واحد هلیوترمال دریافت شده دررقم ساوالان در مقایسه با رقم سانته به طور معنی‌داری کمتر بود. منابع مختلف نیتروژن اثر معنی‌داری بر فاصله زمانی بین کاشت تا سبز شدن غده‌ها و در نتیجه مقدار درجه روز رشد و واحد هلیوترمال دریافت شده در این مرحله فنولوزیکی نداشت. مدت زمان رشد سبزینه‌ای در کلیه تیمارهای مطالعه شده 15 روز بود . قرار گرفتن زود هنگام گیاهان در شرایط مناسب برای غده‌‌ زایی، روز های کوتاه و شب‌های خنک، سبب گردید که مدت زمان و درحه روز رشد و واحد هلیوترمال دریافت شده در این مرحله پایین باشد. به علت افزایش دما در اردیبهشت ماه مقدار درجه روز رشد و واحد هلیوترمال در مرحله حجیم شدن غده به‌طور قابل‌توجهی نسبت به مراحل قبل بیشتر بود. در این پژوهش مرحله بلوغ مشاهده نشد. عملکرد، کارایی تاثیر دما و کارایی تاثیر واحد هلیوترمال و کارایی مصرف نیتروژن در رقم ساوالان به طور معنی‌داری از رقم سانته بیشتر بود. استفاده از ورمی کمپوست به عنوان منبع تامین کننده بخشی از نیتروژن مورد نیاز گیاه در هر دو تیمار حاوی این ماده آلی، سبب افزایش عملکرد، کارایی مصرف دما و کارایی مصرف واحد هلیوترمال و کارایی مصرف نیتروژن در این دو تیمار در مقایسه با تامین 100% نیتروژن مورد نیاز گیاه از منبع اوره گردید.نتیجه‌گیری: برای هر دو رقم سانته و ساوالان تیمار تامین75% نیتروژن مورد نیاز از منبع اوره و 25% از منبع ورمی کمپوست توصیه می‌شود.

evaluation the effects of different sources of nitrogen on agro-meteorological indices and sources use efficiency in potato

background and objective: growing degree days (gdd) and helio thermal units (htu) are the temperature based agro meteorological indices that play important role in predicting crop growth and yield. the efficiency of conversion of heat and radiation energy to dry matter depends on genetics factors, planting date and crop. heat summation units (hsu), that mainly called growing degree days, and its derivations such as helio thermal units, heat use efficiency and helio thermal units use efficiency are the most necessary to determine phenological stages and the suitable planting dates for cultivars of different crops. there is little information concerning the effects of different sources of nitrogen on agro metorological indices and sources use efficiency for potato in the sub tropic regions. this experiment was undertaken to define the effects of different sources of nitrogen on agro meteorological indices in phonological stages and sources use efficiency in two potato cultivars (sante and savalan).material and method this study was conducted in a factorial arrangement as two factors in a randomized complete block design with three replications at behbahan agriculture research stations. factor (a) was nitrogen sources: nitrogen fertilizer lack, plots that received 50% nitrogen from mineral fertilizer plus 50% nitrogen from vermicompost (50% m+50%v), plots that received 75% nitrogen from mineral fertilizer plus 25% nitrogen from vermicompost (75% m+25%v), and plots that obtained 100% nitrogen from mineral fertilizer (100% m). factor (b) was potato cultivars (sante and savalan). sprouted seed tubers were planted at early january. one week before harvesting haulms were defoliated and tubers harvested at mid may. growing degree days, helio thermal untis were calculated in all phonological stages, and after harvesting thermal use efficiency and helio thermal unit use efficiency determined. data were statistically analyzed by spss software. significant differences among treatments means were determined at p≤0.05 by duncan’s multiple test range.results: the duration, growing degree days and helio thermal units of sprout development stage were significantly lower in savalan than sante cultivar. the effects of different sources of nitrogen on duration, growing degree days and helio thermal units in sprout development stage were not significant. the duration of vegetative stage was 15 days in all studied treatmrnts. early exposure of plants to favorable climatic conditions for tuber initiation, short day and cool night temperature, caused the duration of vegetative growth, growing degree days and helio thermal units were low in this phonological stage. due to high temperature at late april and early may growing degree days and helio thermal units in tuber bulking stage were considerable higher than previous stages. maturation was not observed in this research. yield, thermal use efficiency, helio thermal units use efficiency and nitrogen use efficiency were significant higher in savalan cultivar as compared with sante. application of vermicompost in 50% m+%50v and 75% m+25%v lead to increase yield, thermal use efficiency, helio thermal units use efficiency and nitrogen use efficiency in these treatments in comparison with application of only mineral fertilizer (100% m).conclusion: 75% m+25%v treatment is recommended for cultivation of savalan and sante cultivars.