تاثیر مایکوریزا و فسفر بر خصوصیات فیتوشیمیایی و آنتی اکسیدانی کینوا (chenopodium quinoa willd) در سیستم کشت مخلوط

سابقه و هدف: به منظور دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار استفاده از سیستم های زراعی کم نهاده و ابداع شیوه های نوین مدیریت بهره برداری، کاربرد کودهای زیستی به همراه کشت مخلوط از جمله راهکارهای مناسب جهت نیل به این اهداف می باشد، که می تواند تولیدات کشاورزی را در بعد مکانی و زمانی افزایش دهند. از طرف دیگر، استفاده از کودهای زیستی ازطریق بهبود حاصلخیزی خاک و کاهش مصرف کودهای شیمیایی، منجر به بهبود عملکرد و افزایش خواص کیفی گیاهان مختلف می گردد. این پژوهش به منظور بررسی کود زیستی همراه با کود فسفر بر برخی صفات فیتوشیمیایی و رشدی کینوا در شرایط کشت مخلوط به روش جایگزینی انجام شد. مواد و روش‌ها: آزمایش در دو مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی شاهرود در شهرستان‌های شاهرود و میامی به‌‌‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبت‌های کشت خالص کینوا، 75درصد کینوا+ 25درصد ذرت، 50 درصد کینوا+50 درصد ذرت، 25درصد کینوا+ 75 درصد ذرت و خالص ذرت به‌عنوان فاکتور اول و تیمار فسفر در سه سطح (صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار) به‌عنوان فاکتور دوم و مایکوریزا در دو سطح (مصرف و عدم مصرف) به عنوان فاکتور سوم در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که خصوصیات فیتوشیمایی و آنتی‌اکسیدانی کینوآ تحت تاثیر تیمارهای مختلف کشت مخلوط و هچنین استفاده از مایکوریزا و غلظت‌های مختلف فسفر قرار گرفت.یافته‌ها: بر اساس نتایج حاصل از آزمایش بالاترین عملکرد دانه کینوا (2604.1کیلوگرم در هکتار) در منطقه میامی با کاربرد 50 کیلوگرم فسفر در هکتار و کمترین عملکرد دانه کینوا (1971.3 کیلوگرم در هکتار) در منطقه میامی در تیمار 100 کیلوگرم فسفر مشاهده گردید و بیشترین درصد پروتئین کینوآ ( 15.85) در کشت خالص کینوآ و کمترین مقدار پروتئین( 14.75) در شاهد و بدون استفاده از میکوریزا مشاهده شد. همچنین بیشترین مقدار فلاونوئیدها (66.80 میلی‌گرم بر گرم) و فعالیت آنتی اکسیدانی (79.85 درصد) کینوا در نسبت کشت مخلوط 50:50 تیمار شده با مایکوریزا مشاهده گردید و بیشترین میزان اسید چرب (15.8 درصد) در تیمارهای 50 درصد کینوا و فسفر 50 کیلوگرم در هکتار در منطقه میامی و کمترین اسید چرب (8.68 درصد) در تیمار 25 درصد کینوا + 75 درصد ذرت و فسفر 100 کیلوگرم در هکتار در منطقه شاهرود به دست آمد. بیش‌ترین ارتفاع بوته با میانگین (81.3 سانتی‌متر) با کاربرد مایکوریزا و استفاده از فسفر 50 کیلوگرم در هکتار و کمترین ارتفاع بوته (56.3 سانتی‌متر)، در تیمار عدم استفاده از مایکوریزا و بدون استفاده از فسفر به دست آمد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، سیستم کشت مخلوط با استفاده از کود فسفر و مایکوریزا روی صفات فیتوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی کینوا تاثیر مثبت داشته است.

effect of mycorrhiza and phosphorus on phytochemical and antioxidant properties of quinoa (chenopodium quinoa willd) in intercropping system

background and objectives: the quinoa plant with its scientific name (chenopodium quinoa willd.) is a pseudo-cereal and is native to the andes mountains in south america. it is an annual, dicotyledonous, allotetraploid (2n=4x=36) and autogamy plant from the amaranthaceae family and the chenopodioideae subfamily (1). quinoa seeds are a very valuable food item with high carbohydrates, quality protein, it contains fat, fiber, and various vitamins and minerals (2). this research was conducted to investigate mycorrhiza and phosphorus fertilizer on some phytochemical and growth characteristics of quinoa under mixed cultivation conditions using replacement method.materials and methods: a complete randomized block design with three replications was implemented at two research farms affiliated with shahrood university of technology, located in shahrood and miami cities. the intercropping systems consisted of five planting ratios: pure quinoa cultivation, 75% quinoa + 25% corn, 50% quinoa + 50% corn, 25% quinoa + 75% corn, and pure corn. the first factor was combined with three levels of phosphorus treatment (zero, 50, and 100 kg/ha) as the second factor. mycorrhiza application was considered as the third factor, with two levels: inoculated and control.results: the results demonstrated this experiment; the highest yield of quinoa seed (2604.1 kg/ha) was observed in the miami region with the application of 50 kg phosphorus/ha and the lowest yield of quinoa seed (1971.3 kg/ha) was observed in the myamay region in the treatment of 100 kg phosphorus. and the highest percentage of quinoa protein (15.85) was observed in the pure culture of quinoa and the lowest amount of protein (14.75) was observed in the control and without the use of mycorrhiza. also, the highest amounts of flavonoids (66.80 mg/g) and antioxidant activity (79.85%) of quinoa in mixed culture ratio 50:50 treated with mycorrhiza was obtained. and the highest amount of fatty acid (15.8%) was observed in treatments of 50% quinoa and 50 kg phosphorus per hectare in miami region and the lowest fatty acid (8.68%) was obtained in the treatment of 25% quinoa + 75% corn and 100 kg phosphorus per hectare in shahrood region. the maximum height of the plant with an average (81.3 cm) with the use of mycorrhiza and the use of 50 kg of phosphorus per hectare and the lowest height of the plant (56.3 cm) in the treatment of not using mycorrhiza and without the use of phosphorus obtained. conclusion: according to the results of this research, the intercropping system using phosphorus fertilizer and mycorrhiza had a positive effect on the phytochemical and antioxidant properties of quinoa.