بررسی تنوع ژنتیکی کلکسیون لوبیا سبز بانک ژن

سابقه و هدف لوبیا سبز از جمله سبزیجاتی است که از دیر باز در ایران کشت و مصرف می‌شود. علی رغم اهمیت لوبیاسبز به عنوان کالای صادراتی، تمرکز زیادی بر روی تنوع ژنتیکی ژرم‌‍‌‌‌پلاسم لوبیا‌سبز موجود در کشور صورت نگرفته است. این مطالعه به منظور بررسی خصوصیات زراعی و ریخت‌شناسی 67 نمونه ژنتیکی مختلف موجود درکلکسیون لوبیا سبز جمع‌آوری شده از استان‌های مختلف کشور در سال 1400 در مزرعه پژوهشی بانک ژن گیاهی ملی ایران واقع در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد.مواد و روش‌هادر سال اول (1399-1400) 67 نمونه ژنتیکی لوبیا سبز کشت و احیاء شدند. در سال دوم (1401-1400) نمونه ژنتیکی لوبیا سبز به صورت طرح آگمنت به‌همراه چهار شاهد (سانری، والنتینو، آریان و سپهر) کشت و 29 ویژگی زراعی و مورفولوژیکی از جمله صفات مربوط به برگ، گل، غلاف و دانه بررسی شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای آماری spss و sas مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و ضمن محاسبه همبستگی، گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها با استفاده از تجزیه کلاستر انجام شد.یافته‌ها بیشترین ضریب تغییرات (cv) به ارتفاع بوته (70 درصد)، وزن بذر تک بوته (47 درصد)، تعداد غلاف در بوته (40 درصد) اختصاص داشت، در میان صفات کیفی مورد بررسی بیشترین شاخص شانون به ترتیب در صفات درجه انحنای غلاف(1.28)، رنگ بذر(1.23) و شکل برش عرضی غلاف(1.17) مشاهده شد. بین بیشتر صفات اندازه‌گیری شده همبستگی معنی‌داری وجود داشت. بزرگترین همبستگی معنی‌دار بین طول غلاف با تعداد دانه در غلاف و وزن ده غلاف سبز و صفت وزن بذر تک بوته با تعداد غلاف در بوته مشاهده شد. در تجزیه خوشه‌ای، ژنوتیپ‌ها مورد مطالعه به پنج خوشه اصلی تقسیم شدند. نتیجه‌گیرینمونه‌های ژنتیکی مختلف لوبیاسبز مورد بررسی دارای طیف وسیعی ازخصوصیات ریخت‌شناسی بودند که نشان‌دهنده تنوع ژنتیکی بالای این محصول می‌باشد. در این تحقیق نمونه‌های ژنتیکی 2‌، 26، 128،127،58، 129 با 42 روز زودگل‌ترین ژنوتیپ بودند. نمونه‌های ژنتیکی 11 و 123 بیشترین وزن ده غلاف سبز را نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها و ارقام شاهد داشت. نمونه‌های ژنتیکی 30 و 33 بالاترین وزن بذر تک بوته و ژنوتیپ ماگ قرمز بیشترین طول غلاف را داشت. رقم سانری و نمونه 129 بیشترین تعداد گل در خوشه و نمونه 30 و 34 بیشترین تعداد غلاف در خوشه را داشتند. با توجه به موارد مطرح شده در بالا نتیجه‌گیری می‌شود که در بین توده‌های لوبیا سبز مورد بررسی تنوع قابل توجه ای وجود دارد و امکان استفاده از این تنوع در برنامه‌های به نژادی وجود دارد

investigation of the genetic diversity of the gene bank green bean collection

abstract background and objectives: green beans are vegetables that have been cultivated and consumed in iran for several years. despite the importance of green beans as export products, there has not been much focus on the genetic diversity of the green bean germplasm available in the country. the aim of this study was conducted in order to investigate the agronomic and morphological characteristics of 67 different genetic samples of green beans collected from different provinces of the country 1400 at the research farm of the national plant gene bank of iran, located in the karaj seedling and seed breeding research institute.materials and methods: in the first year (1399-1400), 67 genetic accessions of green beans were cultivated and regenerated. in the second year (1401-1400), the genetic accessions of green beans were grown and evaluated using an augmentation design along with four controls (sanri, valentino, arian, and sepehr), and 29 agronomical and morphological traits were investigated, including traits related to leaves, flowers, pods, and seeds. the data were analyzed using spss and sas statistical software, and the genotypes were grouped using cluster analysis while calculating correlations.results: the highest coefficient of variation (cv) was assigned to plant height (70%), seed weight per plant (47%), number of pods per plant (40%), and among the investigated qualitative traits, shannon’s index was the highest in pod curvature traits (1.28), seed color (1.23) and cross-section shape of pods (1.17) were observed, respectively. there was a significant correlation between most measured traits. the greatest significant correlation was observed between pod length, number of seeds per pod, weight of ten green pods, and seed weight of a single plant with the number of pods per plant. in cluster analysis, the studied accessions were divided into five main cluster.conclusion: the results of this study showed that different green bean genotypes had a wide range of morphological characteristics, indicating the diversity and high genetic potential of this product. in this study, genotypes 2, 26, 128, 127, 58, and 129 were the earliest flowering genotypes at 42 d. genotype 11 and 123 had the highest weight of ten green pods compared to other genotypes and controls. genotypes 30 and 33 had the highest seed weight per plant, and genotype redmag had the longest pods.sanri cultivar and accession 129 had the highest number of flowers in a raceme and accessions 30 and 34 had the highest number of pods in a raceme. based on the issues mentioned above, it is concluded that there is significant diversity among the investigated green bean populations, and it is possible to use this diversity in breeding programs.