مقایسه برخی از ویژگی‌ های کمی و کیفی ارقام گیلاس در شرایط استان خراسان رضوی

سابقه و هدف: گیلاس یکی از مهم‌ترین میوه‌های مصرفی در جهان به شمار می‌آید که طعم، عطر و ظاهر مطلوبی دارد. یکی از ارقام مهم تجاری گیلاس در حال حاضر در کشور، ’تکدانه مشهد‘ می‌باشد. این رقم دارای ویژگی‌های کمی و کیفی قابل ملاحظه‌ای می‌باشد، ولی خودناسازگاری و تنوع در کلون‌های موجود در آن منجر به کاهش بهره‌دهی گرده‌زاهای معرفی شده و کاهش عملکرد ناشی از آن در بعضی از سال‌ها گردیده است.مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی سازگاری ارقام جدید وارداتی گیلاس و افزایش تنوع در ارقام موجود در کشور و دست‌یابی به ارقام پرمحصول، 7 رقم خودبارور گیلاس به نام‌های ’لاپینز‘، ’سویت ان‘، ’سویت هارت‘، ’ارلی استار‘، ’ورا‘، ’سلست‘، ’سان برست‘ به‌علاوه دو رقم شاهد تجاری ’تکدانه مشهد‘ و ’سیاه مشهد‘ پیوند شده روی پایه محلب در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به‌مدت 3 سال در استان خراسان رضوی مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها: بین ارقام از لحاظ شروع و اتمام گلدهی تفاوت وجود داشت؛ به‌طوری‌که رقم ’سلست‘، زودگلده‌ترین (6 فروردین) و رقم ’تک دانه‘ دیرگلده‌ترین (12 فروردین) بود. زمان برداشت میوه‌های ارقام گیلاس نیز متفاوت بود، به‌طوری که رقم ’ارلی استار‘، زودرس‌ترین (27 اردیبهشت) و رقم ’تک دانه‘ دیررس‌ترین (3 تیرماه) بودند. در بررسی صفات مورفولوژیک مشخص شد که ارتفاع ارقام بین 326.66 سانتی‌متر در رقم ’سلست‘ تا 497.22 سانتی‌متر در رقم ’سیاه مشهد‘ متغیر بود. هم‌چنین، بیشترین عرض تاج و قطر تنه به‌ترتیب در رقم ’سیاه مشهد‘ با مقادیر 316.66 سانتی‌متر و 49.66 سانتی‌متر بود. بیشترین تعداد سیخک در هر 100 سانتی‌متر طول شاخه (38.06) نیز مربوط به رقم ’سلست‘ و کمترین تعداد سیخک (24.76) مربوط به رقم ’لاپینز‘ بود. در بررسی ویژگی‌های پومولوژیک ارقام مورد مطالعه گیلاس مشخص شد که شکل میوه در بین ارقام از کلیوی (’ورا‘، ’سان برست‘، ’تک دانه‘ و ’سیاه مشهد‘) تا قلبی شکل (’سوئیت هارت‘، ’سوئیت آن‘، ’لاپینز‘، ’سلست‘، ’ارلی استار‘) متغیر بود. در رنگ پوست میوه‌ها نیز تنوع وجود داشت، به‌طوری‌که به چهار گروه قرمز روشن (’لاپینز‘)، قرمز (’سان برست‘، ’سوئیت هارت‘، ’سوئیت آن‘)، قرمز تیره (’سیاه مشهد‘) و قرمز متمایل به سیاه (’تک دانه مشهد‘، ’ورا‘، ’سلست‘) تقسیم‌بندی شدند. وزن میوه در بین ارقام مورد مطالعه متغیر بود؛ به‌طوری‌که بالاترین وزن میوه (10.03) در رقم ’تکدانه مشهد‘ و کمترین وزن میوه (6.08) در رقم ’ورا‘ مشاهده گردید. از لحاظ عملکرد نیز در بین ارقام مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری مشاهده شد؛ به‌طوری‌که بالاترین میزان عملکرد (31.63 کیلوگرم در هر درخت) در رقم ’سوئیت هارت‘ و کمترین میزان عملکرد (4.99 کیلوگرم در هر درخت) در رقم ’تکدانه مشهد‘ مشاهده گردید. وزن هسته نیز از 0.20 در رقم ’ورا‘ تا 0.50 در رقم ’تکدانه مشهد‘ متغیر بود. طول دم میوه نیز در بین ارقام متفاوت بود؛ به‌طوری‌که بالاترین طول دم میوه (4.55 سانتی‌متر) در رقم ’تکدانه مشهد‘ و کمترین طول دم میوه (2.90 سانتی‌متر) در رقم ’سلست‘ مشاهده گردید. مواد جامد محلول نیز از 23.95 درصد در رقم ’سوئیت هارت‘ تا 18.38 در رقم ’لاپینز‘ متغیر بود. اسیدیته و ph نیز در بین ارقام مورد مطالعه تفاوت نشان دادند؛ به‌طوری‌که بالاترین اسیدیته و ph به ترتیب (0.186 درصد- 3.74) در ارقام ’ورا‘ و ’سلست‘ و کمترین میزان اسیدیته و ph (0.142 درصد- 3.42) در ارقام ’سان برست‘ و ’سیاه مشهد‘ مشاهده گردید. نتیجه گیری: رقم ’سلست‘ به‌عنوان زودگلده‌ترین و زودرس‌ترین رقم، با کمترین ارتفاع و بیشترین تعداد سیخک و کمترین طول دم میوه مورد توجه می باشد. هم‌چنین، رقم ’تکدانه مشهد‘ با بالاترین وزن میوه و رقم ’سوئیت هارت‘ با بالاترین میزان مواد جامد محلول و عملکرد حائز اهمیت است. این پژوهش می‌تواند در افزایش تنوع در تولید گیلاس که به شدت مورد نیاز بازار مصرف می‌باشد، مورد استفاده قرار گیرد.

comparison of some of the quantitative and qualitative properties of new cherry cultivars in the conditions of razavi khorasan province

background and objective: cherry is one of the most important fruits consumed in the world, which has a good taste, aroma and appearance. currently, the only important commercial variety of cherry is takdan-e-mashhad cultivar in the country. this cultivar has considerable quantitative and qualitative characteristics, but the self-incompatibility and diversity in the clones in it lead to a decrease in the productivity of the introduced pollinators and the resulting decrease in yield in some years. materials and methods: in order to investigate the compatibility of new imported cherry cultivars and to increase the diversity of existing cultivars in the country and to achieve high-yielding cultivars of a number of new cherry cultivars named ‘lapins’, ‘sweet ann’, ‘sweet heart’, ‘early star’, ‘vera’, ‘celeste’, ‘sunburst’ and two control cultivars named ‘takdan-e-mashhad’ and ‘siah-e-mashhad’ grafted on mahaleb rootstock were evaluated in the form of randomized complete block design with three replications for 3 years in khorasan razavi province.results: there was a difference between cultivars in terms of the beginning and end of flowering; thus, ‘celeste’ cultivar was the earliest flowering (6 april) and ‘takdan-e-mashhad’ cultivar was the late flowering (12 april). the fruit harvesting time of the cherry cultivars was also different, so that ‘early star’ cultivar was the earliest (27 may) and ‘takdan-e-mashhad’ cultivar was the latest (3 july). in the examination of morphological traits, it was found that the height of cultivars varied between 326.66 cm in ’celeste’ cultivar and 497.22 cm in ’siah-e-mashhad’ cultivar. also, the maximum width of the crown and diameter of the trunk were respectively in the variety &siah-e-mashhad& with the values of 316.66 cm and 49.66 cm. the highest number of spur per 100 cm of branch length (38.06) was related to ’celeste’ cultivar and the lowest number of spur (24.76) was related to ’lapins’ cultivar. in the investigation of the pomological characteristics of studied cherry cultivars, it was found that the shape of the fruit varies from kidney (‘vera’, ‘sunburst’, ‘takdan-e-mashhad’ and ‘siah-e-mashhad’) to heart-shaped (‘sweet heart’, ‘sweet ann’, ‘lapins’, ‘celeste’, ‘early star’) among the cultivars. there was also variation in the skin colour of the fruits, so that there was four groups: bright red (‘lapins’), red (‘sunburst’, ‘sweet heart’, ‘sweet ann’), dark red (‘siyah-e-mashhad’) and blackish red (‘takdan-e- mashhad’, ‘vera’, ‘celeste’) were divided. the fruit weight was variable among the cultivars studied; thus, the highest fruit weight (10.03) was observed in ‘takdan-e-mashhad’ cultivar and the lowest fruit weight (6.08) was observed in ‘vera’ cultivar. in terms of yield, a significant difference was observed among the cultivars studied; thus, the highest yield (31.63 kg per tree) was observed in ‘sweet heart’ cultivar and the lowest yield (4.99 kg per tree) was observed in ‘siyah-e-mashhad’ cultivar. the stone weight also varied from 0.20 in the ‘vera’ to 0.50 in the ‘takdan-e-mashhad’ cultivar. the length of the fruit peduncle was also different among the cultivars; thus, the highest length of fruit peduncle (4.55 cm) was observed in ‘siyah-e-mashhad’ cultivar and the lowest length of fruit peduncle (2.90 cm) was observed in ‘celeste’ cultivar. soluble solids varied from 23.95% in ‘sweet heart’ to 18.38% in ‘lapins’ cultivar. acidity and ph also showed differences among the cultivars studied; so that the highest acidity and ph respectively (0.186% - 3.74) in ‘vera’ and ‘celeste’ cultivars and the lowest acidity and ph (0.142 - 3.42) in ‘sunburst’ and ‘siah-e-mashhad’ cultivars.