مطالعه برخی صفات ریخت شناسی، فیزیولوژیک و فعالیت آنزیم ‌های آنتی ‌اکسیدانی در گیاه شیرتیغک (sonchus arvensis l.) تحت تنش شوری

سابقه و هدف: شیرتیغک (sonchus arvensis l.) گیاهی دارویی از خانواده آفتابگردان (asteracea) است که دارای خواص ضد دیابتی، ضد افسردگی و ضد سرطانی می‌باشد.. بحران شور شدن زمینهای کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین مشکلات حال حاضر جهان و ایران می‌باشد و شوری به عنوان یک تنش محیطی تاثیر مستقیمی بر بسیاری از خصوصیات گیاه دارد. از آنجایی که اطلاعات کمی در مورد پاسخ گیاه شیرتیغک به تنش شوری وجود دارد، آزمایش حاضر به منظور بررسی اثر شوری بر برخی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی و همچنین فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانی در گیاه شیرتیغک انجام شد. مواد و روش‌ها: آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1398 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه انجام گرفت. تنش شوری در چهار سطح (صفر، 50، 100 و 150 میلی مولار نمک nacl) در مرحله 6 تا 8 برگی اعمال و وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه و طول ریشه اندازه گیری شد. همچنین میزان رنگدانه های فتوسنتزی (کلروفیل a، کلروفیل b و کارتنوئیدها)، محتوای پروتئین، محتوای نسبی آب برگ (rwc)، محتوای پرولین و کربوهیدرات،‌ ظرفیت آنتی اکسیدانی (dpph و frap) و فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانی شامل کاتالاز (cat)، آسکوربات پراکسیداز (apx)، سوپراکسید دیسموتاز (sod) و پراکسیداز (px)، در برگهای پایینی و میانی مطالعه شد. تجزیه واریانس داده‌های به دست آمده و مقایسه میانگین تیمارها با استفاده از نرم افزار sas 9.4 انجام گرفت.یافته‌ها: نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری طول ریشه، وزن خشک ریشه و وزن خشک اندام هوایی بطور معنی‌داری کاهش می-یابد. همچنین با افزایش سطح شوری میزان کلروفیل a و b افزایش ولی میزان کارتنوئید کاهش یافت بطوریکه بیشترین میزان کلروفیل در برگ پایینی در تیمار 150 میلی مولار نمک مشاهده شد. محتوای پروتئین، پرولین و قند محلول با افزایش سطح شوری افزایش یافت بطوریکه بیشترین میزان این پ‍‍ارامترها در برگ میانی در تنش 150 میلی مولار مشاهده شد. بیشترین مقدار ترکیبات فنلی و فلاونوئید کل در تنش 50 میلی مولار مشاهده شد. محتوای یون سدیم (na+) با زیاد شدن سطح شوری افزایش ولی میزان یون پتاسیم (k+) کاهش نشان داد. فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز و فعالیت ظرفیت آنتی اکسیدانتی frap و dpph با افزایش سطح شوری افزایش یافت.نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل می‌توان چنین بیان نمود که گیاه شیرتیغک از طریق افزایش برخی اسمولیت ها در شرایط تنش با شوری مقابله می‌کند. همچنین افزایش میزان کلروفیل a و b در سطوح بالای شوری نشان داد که احتمالا گیاه شیرتیغک یک گیاه مقاوم به شوری می‌باشد.

study of some morphological, physiological traits and antioxidant enzymes activity in sonchus arvensis l. under salt stress

perennial sow-thistle (sonchus arvensis l.) is a medicinal plant belong to the sunflower family with anti-diabetic, anti-depressant and anti-cancer properties. the crisis of salinization of agricultural lands is considered as one of the most important problems of the world and iran, and as an environmental stress, it has a direct effect on many plant characteristics under stress. since there is little information about the response of sonchus plant to salinity stress, the present experiment was conducted to investigate the effect of salinity on some morphological and physiological traits as well as the activity of antioxidant enzymes under salinity conditions.materials and methodsthe experiment was conducted as a completely randomized design with three repetitions in 2018 in the greenhouse of the faculty of agriculture of urmia university. salinity stress was applied at four levels (0, 50, 100 and 150 mm of nacl salt) at the 6-8 leaf stage, and shoot dry weight, root dry weight and root length were recorded. also, photosynthetic pigments (chlorophyll a, chlorophyll b and carotenoids), protein content, relative leaf water content (rwc), proline and carbohydrate contents, antioxidant capacity (dpph and frap) and the activity of antioxidant enzymes including catalase (cat), ascorbate peroxidase (apx), superoxide dismutase (sod), peroxidase (px) were measured in the lower and middle leaves of the plants. analysis of variance (anova) for the obtained data and comparison of the means of the treatments using duncan’s test were implemented in sas 9.4 software. results and discussionthe results showed that root length, root dry weight and shoot dry weight decrease significantly with increasing salinity level. also, the content of chlorophyll a and b increased in salinity conditions, while salinity decreased the amounts of carotenoids. the highest amount of chlorophyll was observed in the lower leaf under 150 mm nacl. the content of protein, proline and soluble sugar was enhanced with increasing salinity level; the maximum amount of these parameters was observed in the middle leaf at 150 mm nacl. the highest amount of total phenolic and flavonoid compounds was observed at the stress level of 50 mm nacl. the content of sodium ion (na+) increased with increasing salinity level, while the amount of potassium ion (k+) declined. the activity of superoxide dismutase, catalase, peroxidase and ascorbate peroxidase enzymes, as well as frap and dpph antioxidant capacity increased in salinity conditions.conclusionaccording to the obtained results, it can be concluded that sonchus arvensis plant copes with salinity through increasing some osmolytes under stress conditions. moreover, an enhancement of the amount of chlorophyll a and b at high levels of salinity showed that sonchus arvensis is probably a salt-tolerant plant.