بررسی اثرات پیوند و کم آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد و بهره‌وری آب در هندوانه

سابقه و هدف: هندوانه بعد از سیب‌زمینی‌مهم‌ترین سبزی کشت شده در کشور است. برای تولید هندوانه به‌دلیل بالا بودن سرعت رشد، دوره رشد کوتاه و وجود 90 الی 92 درصد آب، آبیاری ضروری می‌باشد. به‌علاوه، در دوره رشد و نمو این محصول به دلیل بالابودن تبخیر و پایین بودن بارندگی در مناطق خشک و نیمه خشک آب فراوانی مورد نیاز است. به‌منظور به حداقل رساندن اثر تنش خشکی بر کاهش عملکرد محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک، کاشت ارقام متحمل به کم آبی، کم‌آبیاری و پیوند ارقام پر محصول روی پایه‌های مقاوم توصیه شده است. با عنایت به این‌که تاکنون هیچ گزارشی در ارتباط با ارزیابی اثرات توام پیوند و کم آبیاری در هندوانه در خوزستان ارائه نشده است، این پژوهش به‌منظور مطالعه اثر این دو عامل بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهره‌وری آب در گیاهان حاصل از پیوند هندوانه رقم b32 روی پایه‌های هیبرید بین گونه‌ای کدو (کبالت و فرو) و بررسی کم آبیاری در هندوانه غیر پیوندی اجرا گردید.مواد و روش‌ها: این آزمایش به صورت کرت‌های نواری (استریپ پلات) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی شامل 9 تیمار با 3 تکرار، به‌مدت یک سال زراعی (1400-1399) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل رژیم آبیاری در نوارهای عمودی در 3 سطح (تامین 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی به روش قطره‌ای) و نوارهای افقی شامل مواد گیاهی (گیاهان پیوندی روی پایه کبالت، فرو و هندوانه غیرپیوندی) بود. این دو پایه، هیبرید بین گونه‌ای کدو حلوایی(cucurbita moshcata) و کدو تنبل(cucurbita maxima) می‌باشند. بذر هندوانه در 15 دی ماه و بذور پایه‌های کبالت و فرو در 20 دی ماه در گلخانه کشت و عملیات پیوند در 15 بهمن انجام و کلیه نشاها در 6 اسفند ماه به مزرعه منتقل شدند. برداشت هندوانه در نیمه دوم خرداد ماه انجام گرفت. نتایج حاصله توسط نرم افزار mstatc تجزیه و تحلیل گردید و میانگین‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال 1% مقایسه شدند.یافته‌ها: در اثر پیوند عملکرد، متوسط وزن میوه و بهره‌وری آب به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. اعمال تیمار کم‌آبیاری میزان عملکرد و متوسط وزن میوه را به‌طور معنی‌داری کاهش داد. حداکثر عملکرد در گیاهان پیوندی و غیر پیوندی با تامین 100% نیاز آبی تولید گردید. کاهش عملکرد رقم b32 با تامین 80% نیاز آبی در مقایسه با تامین 100% تامین نیاز آبی معنی‌دار نبود. میانگین عملکرد دو ترکیب پیوندی نسبت به هندوانه غیر پیوندی با تامین 100% نیاز آبی، به طور معنی‌داری (50%) افزایش نشان داد. عملکرد هر دو ترکیب پیوندی با تامین 80% آب مورد نیاز در مقایسه با عملکرد هندوانه غیر پیوندی با تامین100% نیاز آبی بیشتر بود ولی این اختلاف معنی‌دار نشد. مقدار بهره‌وری آب در هندوانه‌های پیوندی روی پایه‌های کبالت و فرو در مقایسه با هندوانه غیر پیوندی به طور معنی‌داری افزایش یافت. اختلاف میزان بهره‌وری آب در هندوانه‌های پیوندی روی پایه‌های کبالت و فرو در هر سه تیمار تامین100%، 80% و 60% نیاز آبی معنی‌دار نبود. در هندوانه غیر پیوندی حداکثر بهره‌وری آب به تیمار تامین 80% نیاز آبی اختصاص یافت. کاهش بهره‌وری آب در هندوانه غیر پیوندوی در تیمار تامین 100% نیاز آبی در مقایسه با تامین 80% نیاز آبی معنی‌دار نبود ولی این صفت در تیمار تامین 60% نیاز آبی در مقایسه با این تیمار به‌طور معنی‌داری کاهش یافت.نتیجه‌گیری: برای کشت هندوانه در خوزستان در شرایط عدم محدودیت آب برای تولید حداکثر محصول، پیوند رقم b32 بر پایه های کبالت و فرو و تامین 100% نیاز آبی و در صورت محدودیت آب پیوند این دو رقم بر پایه‌های مزبور و تامین80% نیاز آبی توصیه می‌شود.

evaluation the effects of deficit irrigation and grafting on yield, yield components and water use efficiency in watermelon

background and objective: after potato, watermelon is the most important vegetable that cultivated in iran. irrigation is necessary for watermelon cultivation due to its high growth rate, short growth period and high fruit water content (90 92%). in addition high evaporation during growth and development stages and low rainfall in arid and semi arid area caused that cultivation of watermelon need a lot of water. to minimize drought stress effect on yield of agricultural crop in arid and semi arid areas, cultivation of drought tolerant cultivars, deficit irrigation practice and grafting of high yielding cultivars onto tolerant rootstocks are recommended. no paper has been published about grafting and deficit irrigation for watermelon cultivation in khuzestan province yet, therefore present research was conducted to study the effects of these factors on yield, yield components and water use efficiency of grafted watermelon (b32 cultivar) onto pumpkin ‘cubalt and ferro’ (cucurbita maxima × cucurbita moschata.) and deficit irrigation in nongrafted watermelon.material and method: this study was carried out at behbehan agriculture research station from 2020 to 2021. the experiment was done as strip plot in randomized complete block design with nine treatments and three replications. three irrigation regimes, full irrigation, 80% and 60% of full irrigation were considered as vertical strips. horizontal strips included b32 cultivar grafted onto pumpkin ‘cobult and ferro’ rootstocks (cucurbita maxima × cucurbita moschata.) and nongrafted b32. watermelon and pumpkin seeds were planted in greenhouse in 5 and 10 january respectively and watermelon seedlings were grafted onto pumpk in 4 february. seedlings were transplanted in 24 feb. and fruits harvested from early to mid june. results were analyzed by mstatc statistical software and comparison of meanes were done using duncan,s multiple range test at 1% probability level.results: yield, mean fruit weight and water use efficiency in grafted plants were significantly higher than nongrafted plants. yield and mean fruit weight decreased significantly due to deficit irrigation. the most yield in grafted and nongrafted plants were obtained in full irrigation. the decrease of yield in nongrafted plants applied 80% of full irrigation as compared with full irrigation was not significant. in full irrigation regime the mean yield of grafted plants were significantly higher (50%) than nongrafted plants. the yield of grafted plants applied 80% of full irrigation were higher than nongrafted plants applied full irrigation , however this difference was not significant. water use efficiency of grafted plants was significantly higher as compared with nongrafted plants. the differences of water use efficiency in grafted plants onto cobult and ferro rootstocks applied full irrigation, 80 % and 60% of full irrigation were not significant. in nongrafted plants the most water use efficiency belong to applied 80% of full irrigation. the decrease of water use efficiency in plants applied full irrigation was not significant as compared with this treatment. however the decrease of water use efficiency in plants applied 60% of full irrigation was significant in comparison to plants applied 80% of full irrigation. conclusion: grafting of b32 cultivar onto cobult and ferro rootstocks and applied full irrigation and 80% of full irrigation were recommended in no water restriction and water shortage conditions respectively for the maximum watermelon production in khuzestan province.