تاثیر محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید و سیلیس بر بهبود کیفیت میوه خرما (phoenix dactylifera) رقم مضافتی

سابقه و هدف: خرما یکی از میوه‌های مهم و استراتژیک در ایران است که سهم عمده‎ای در تامین اشتغال و معیشت مردم ایفا می‌نماید و بخشی از آن نیز به خارج از کشور صادر می‌گردد. بهبود کیفیت میوه خرما از طریق محلول‌پاشی با تنظیم کننده‌های رشد گیاهی و عناصر غذایی مختلف می‌تواند هم در بهبود معیشت و هم در افزایش صادرات آن موثر باشد. این پژوهش با هدف بهبود کیفیت میوه خرما رقم مضافتی از طریق بررسی برخی پاسخ‌های میوه خرما و همچنین برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی درخت خرما به محلول‌پاشی با تنظیم کننده رشد گیاهی سالیسیلیک اسید و عنصر سیلیس صورت پذیرفت.مواد و روش‌ها: این پژوهش در سال 1398، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در یک باغ تجاری خرما در شهرستان ایرانشهر استان سیستان و بلوچستان اجرا گردید. درختان خرما مورد مطالعه رقم مضافتی بودند که همگی 14 سال سن داشتند که با فاصله 7 × 7 متر از هم‌دیگر قرار داشتند. سالیسیلیک اسید و سیلیس به ترتیب شامل سه سطح صفر، 200 و 400 میلی‌گرم در لیتر و صفر، 100 و 200 میلی‌گرم در لیتر بودند. پس از اعمال تیمارها، نمونه‌های تازه برگ و میوه خرما به آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهی دانشگاه تحصیلات تکمیلی و فناوری‌های پیشرفته کرمان منتقل گردید و برخی ویژگی‌های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی برگ درختان خرما اندازه‌گیری گردید. افزون بر این، برخی ویژگی‌های مربوط به کیفیت میوه خرما نیز مورد بررسی قرار گرفت.یافته‌ها: نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان داد که اثر برهمکنش سالیسیلیک اسید و سیلیس برای همه ویژگی‌های مورد مطالعه معنی‌دار شد و به صورت قابل توجهی باعث بهبود کیفیت میوه خرما گردید. ویژگی‌های میوه خرما نظیر وزن خوشه و وزن میوه تحت تاثیر برهمکنش سطوح 200 میلی‌گرم در لیتر سالیسیلیک اسید و 200 میلی‌گرم در لیتر سیلیس به ترتیب به میزان 34 و 36 درصد و طول میوه، وزن هسته و اندازه هسته تحت تاثیر 200 میلی‌گرم در لیتر سیلیس به ترتیب 16، 5 و 14 درصد افزایش پیدا کردند. افزون بر این، ویژگی‌های فیزیولوژیکی رنگیزه‌های فتوسنتزی، آمینو اسیدهای آزاد، قندهای احیا کننده، پروتئین‌های محلول و آنتی‌اکسیدان‌های آنزیمی نیز تحت تاثیر برهمکنش سالیسیلیک اسید و سیلیس به صورت چشمگیری افزایش پیدا کردند. برهمکنش سطوح 400 میلی‌گرم در لیتر سالیسیلیک اسید و 100 میلی‌گرم در لیتر سیلیس بیش‌ترین تاثیر را بر کیفیت میوه خرما و ویژگی‌های فیزیولوژیکی درختان خرما داشت و می‌توان جهت افزایش بهبود کیفیت میوه خرما مورد استفاده قرار بگیرد.نتیجه‌گیری: محلول‌پاشی با تنظیم کننده رشد گیاهی سالیسیلیک اسید و عنصر سیلیس باعث بهبود قابل توجه کیفیت میوه خرما شد که بخشی از این تاثیر به صورت مستقیم و بخشی دیگر به صورت غیرمستقیم از طریق تاثیر بر ویژگی‌های فیزیولوژیکی برگ درخت بود. افزایش رنگیزه‌های فتوسنتزی، آمینواسیدهای آزاد و قندهای احیا کننده برگ‌های درخت خرما تحت تاثیر سالیسیلیک اسید و سیلیس، منجر به فتوسنتز بیش‌تر و افزایش مواد غذایی برگ می‌گردد. این امر باعث تغذیه بهتر میوه‌های خرما و سرانجام افزایش اندازه آن‌ها می‌گردد. نتایج نشان داد که اثر برهمکنش سطوح 400 میلی‌گرم در لیتر سالیسیلیک اسید و 100 میلی‌گرم در لیتر سیلیس بیش‌ترین تاثیر را بر کیفیت میوه و ویژگی‌های فیزیولوژیکی برگ درخت خرما دارد.

the effect of foliar spraying of salicylic acid and silica on improving the quality of date fruit (phoenix dactylifera) mazafati digit

background and objectives: dates are one of the most important and strategic fruits in iran that play a major role in providing employment and livelihood to the people and some of them are exported abroad. improving the quality of date fruits through foliar application of plant growth regulators and various nutrients can be effective in both improving livelihoods and increasing exports. this study aimed to improve the quality of date fruit mazafati cultivar by studying some responses of date fruit and also some physiological traits of date tree to foliar application with plant growth regulator salicylic acid and silica element.materials and methods: this study was conducted in 2019, as a factorial design in a completely randomized design with three replications in a commercial date garden in iranshahr city of sistan and baluchestan province. the studied date trees were mazafati cultivar, all of which were 14 years old and were located at a distance of 7 × 7 meters from each other. salicylic acid and silica included three levels of 0, 200 and 400 mg l 1 and 0, 100 and 200 mg l 1, respectively. after applying the treatments, fresh samples of date leaves and fruits were transferred to the plant physiology laboratory of kerman university of graduate studies and advanced technologies and some morphological and physiological traits of date tree leaves were measured. in addition, some traits related to the quality of date fruit were measured.results: the results of data analysis showed that the interaction effect of salicylic acid and silica was significant for all studied traits and significantly improved the quality of date fruit. date fruit characteristics such as cluster weight and fruit weight are affected by the interaction of 200 mg/l salicylic acid and 200 mg/l silica levels by 34 and 36%, respectively, and fruit length, kernel weight, and kernel size are affected by 200 mg/l silica. they increased by 16, 5 and 14 percent respectively. in addition, the physiological traits of photosynthetic pigments, free amino acids, reducing sugars, soluble proteins, and enzymatic antioxidants were significantly increased by the interaction of salicylic acid and silica. the interaction effect of 400 mg /l salicylic acid and 100 mg /l silica had the greatest effect on the quality of date fruit and physiological traits of date palm and can be used to improve the quality of date fruit.conclusion: foliar application of plant growth regulator salicylic acid and silica significantly improved the quality of date fruit, part of this effect was direct and the other part was indirect through the effect on the physiological traits of tree leaves. increasing photosynthetic pigments, free amino acids and reducing sugars in palm leaves under the influence of salicylic acid and silica, leads to more photosynthesis and increased leaf nutrients. this will lead to better nutrition of date fruits and ultimately increase their size. the results showed that the interaction effect of 400 mg l 1 salicylic acid and 100 mg l 1 silica had the greatest effect on fruit quality and physiological traits of palm leaves.