اثر اسید جیبرلیک، دما و خراش‌دهی بر جوانه‌زنی درون و برون‌شیشه‌ای گل رز ایرانی (rosa persica michx ex juss.)

سابقه و هدف: گل رز ایرانی یا ورک (syn. hulthemia persica) rosa persica درختچه خاردار از تیره rosaceae است. این درختچه کوچک زینتی معطر به دلیل داشتن گل زرد همراه با لکه سیاه در قائده و مقاومت حیرت‌آور در برابر خشکی و گرما پتانسیل بسیار بالایی در به‌نژادی گل‌های رز دارد. با توجه به اینکه هیچ گزارشی در رابطه با جوانه‌زنی بذر این گونه منتشر نشده است، این آزمایش با هدف بررسی توانایی جوانه‌زنی بذر گل رز ایرانی و نوع خفتگی این گونه ناشناخته انجام شد.مواد و روش‌هابرای افزایش میزان جوانه‌زنی بذر‌های گل رز ایرانی از تیمار‌های اسید سولفوریک 96 درصد به مدت 0، 10 و 30 دقیقه و اسید جیبرلیک در غلظت‌های 0، 0.1، 1 و 10 میلی‌گرم در لیتر و برهمکنش آنها در شرایط درون‌شیشه‌ای (محیط ms) و برون‌شیشه‌ای (کشت درون ظرف پتری) در دو دمای 24 و 4 درجه سانتی‌گراد استفاده شد. داده‌برداری از بسیاری از ویژگی‌های ریشه‌چه و ساقه‌چه پس از 6 هفته صورت گرفت. یافته‌هابا وجود تایید زنده‌بودن بذر با آزمون تترازولیوم، آزمون جوانه‌زنی استاندارد در محیط برون‌شیشه‌ای ناموفق بود و پس از گذشت چند هفته از شروع آزمایش تمام نمونه‌ها آلوده به قارچ شدند. در شرایط درون‌شیشه‌ای در بین اثرات اصلی، تیمار اسید سولفوریک 10 دقیقه و اسید جیبرلیک 1 میلی‌گرم بر لیتر به طور قابل توجهی بر درصد جوانه‌زنی موثر بود و بیش از 60 درصد جوانه‌زنی در تیمار اسید سولفوریک 10 دقیقه در محیط فاقد هورمون مشاهده شد در حالی که در شاهد جوانه‌زنی ثبت نشد. بیشترین طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، طول محور زیرلپه، رولپه، طول دانهال و تعداد برگ در اسید سولفوریک 30 دقیقه و بیشترین طول و تعداد ریشه فرعی، تعداد ریشه فرعی، قطر ساقه در اسید سولفوریک 10 دقیقه به دست آمد. طول ساقه‌چه، ریشه‌ اصلی، طول محور زیرلپه و طول دانهال با افزایش غلظت اسید جیبرلیک افزایش یافت. قطر ساقه، طول و تعداد ریشه فرعی در محیط فاقد اسید جیبرلیک و تعداد برگ و طول محور رولپه در تیمار 0.1 میلی‌گرم بر لیتر اسید جیبرلیک بیشتر بود.نتیجه‌گیریتاثیر اسید سولفوریک در بهبود جوانه‌زنی نشان دهنده خفتگی فیزیکی بذر گل رز ایرانی است. تیمار دمای 4 درجه سانتی‌گراد تاثیری در بهبود جوانه‌زنی بذر این گونه گیاهی نداشت و جوانه‌زنی در دمای 24 درجه بیشینه بود. نتایج بررسی دما بیانگر این است که این گونه برخلاف دیگر گونه‌های گل رز به تیمار چینه سرمایی نیازی ندارد.

the role of gibberellic acid, temperature and scarification on in/ex vitro germination of rosa persica michx ex juss.

background and objectives:persian rose or varak (rosa persica) is a thorny shrub belongs to rosaceae family. this small scented plant due to the having a yellow-flower with a distinct reddish-brown spot in petals base and tremendous resistance to heat and drought has a great potential for modern rose breeding. since there are not any available reports on germination habit of this aforementioned species, therefore the goal of this experiment is to evaluate the seed viability and type of dormancy in this anomalous species.material and methods:to increase the germination percentage of r. persica, collected seeds were exposed to 96% of sulfuric acid for 0, 10 and 30 min. whereupon sulfuric acid-exposed seeds were sown on ms (murashige and skoog) media supplemented with 0, 0.1, 1 and 10 mg/l gibberellic acid. this combination was evaluated under ex vitro (petri dish) and in vitro (in ms media) condition at 4 and 24°c in incubator. data collected from many traits related to the root and stem after 6 weeks of the experiments. results:despite confirmation of seed viability via tetrazolium test, standard germination test was failed under ex vitro condition and a few weeks after the beginning of the experiment all specimens became infected with fungus. however, under in vitro condition, treatment of seeds with sulfuric acid for 10 min and then 1 mg/l gibberellic acid, were significantly effective on germination percentage and more than 60% germination frequency was observed in 10-minute sulfuric acid treatment in a hormone-free medium while no seeds have germinated in the control. the maximum root and stem length, hypocotyl length, epicotyl length, seedling length and the number of leaves has achieved when seeds exposed to sulfuric acid for 30 min. however, 10 min treatment of seeds with sulfuric acid was more effective in increasing the length and number of lateral roots and stem diameter. root and stem length, hypocotyl length and seedling length has increased when gibberellic acid augmented. stem diameter, length and number of lateral roots were higher in hormone free medium while the number of leaves and epicotyl was higher in medium supplemented with 0.1 mg/l gibberellic acid. conclusion:the effect of sulfuric acid on improving germination indicates physical dormancy of iranian rose seeds. application of whole treatments did not result to germination at 4°c. seeds respond to germination treatments only at 24°c. the result of our study on temperature unlike other rose species reveals no need for stratification treatment.