ارزیابی عملکرد و واکنش ارقام سویا به نپوویروس ها، و تاثیر احتمالی نپوویروس ها بر عارضه اختلال در غلاف بندی سویا

سابقه و هدف: سویا گیاهی متعلق به تیره بقولات و از مهم‌ترین دانه‌های روغنی در جهان است. استان‌های شمالی ایران عمده‌ترین مناطق کشت سویا در کشور می‌باشند اما در طی سالیان متمادی عارضه‌ای با نام‌ اختلال‌ در غلاف‌بندی سویا منجر به کاهش محصول در این مناطق شده و تا 100 درصد خسارت وارد کرده است. عارضه اختلال در مزارع دیر کاشت شدیدتر است و با علایمی از قبیل سبز ماندن بوته‌ها، تجمع گل‌ها و غلاف‌ها، غلاف‌های غیرطبیعی، سوختگی جوانه و عدم تشکیل دانه در غلاف همراه است. مطالعات قبلی حاکی از نقش احتمالی ویروس‌ها در بروز عارضه اختلال بوده است. این تحقیق به منظور بررسی نقش نپوویروس‌ها بر عملکرد و ارقام سویا، و نقش احتمالی آنها در بروز عارضه اختلال درغلاف‌بندی سویا انجام شد.مواد و روش‌ها : به منظور بررسی نقش احتمالی نپوویروس‌ها در بروز عارضه اختلال، تعداد770 نمونه سویا قبل و بعد از بروز عارضه اختلال از استان‌ گلستان جمع‌آوری‌گردید و حضور نپوویروس‌ها توسط آزمون‌های الایزا و rt-pcr مورد بررسی قرارگرفت. بررسی‌ واکنش سویا نسبت به ویروس‌های مورد مطالعه و عارضه اختلال، در گلخانه و شرایط طبیعی انجام شد. در گلخانه دو رقم کتول و سامان در مرحله 4 تا 6 برگی به صورت مکانیکی مایه‌زنی شدند. برای مقایسه واکنش ارقام به ویروس‌های مورد بررسی و عارضه اختلال در شرایط مزرعه، آزمایشی به صورت طرح اسپیلت پلات با سه فاکتور استفاده از توری جهت جلوگیری از فعالیت آفات، مایه‌زنی ویروس و ارقام سویا در سه تکرار و در دو سال پیاپی در مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان انجام‌ شد. نپوویروس‌ها در کرت‌های خاص روی بوته‌های سویا در مرحله 4-6 برگی مایه‌زنی شدند. جهت اطمینان ازآلودگی گیاهان به ویروس‌های تلقیح شده، از آزمون های elisa و rt-pcr استفاده گردید و شاخص‌های رشد در مرحله رشد فیزیولوژیکی اندازه گیری شد. آنالیز داده‌ها با آزمون واریانس دو‌طرفه (anova)، و مقایسه میانگین‌ها با آزمون lsd در سطح اطمینان 5 درصد، و با استفاده از نرم‌افزار spss (نسخه 16) انجام گردید.یافته‌‌ها : مقایسه فراوانی ویروس‌ها در بوته‌های دارای عارضه و فاقد عارضه، ارتباط معنی‌داری بین ویروس‌های مورد بررسی و عارضه اختلال در غلاف‌بندی نشان نداد. مایه‌زنی ویروس‌ها در بوته‌های سویا در گلخانه سبب بروز علایمی به صورت کلروز، کوتولگی بوته‌ها و نکروز سیستمیک شد اما علایم مشخص عارضه اختلال از قبیل ریزش شدید گل‌ها، گلدهی مجدد بوته‌ها و سبزماندن بوته‌ها ایجاد نگردید. در آزمایش اجرا شده در شرایط طبیعی، عارضه اختلال در همه ارقام مورد مطالعه مشاهده شد اما میزان وقوع آن در میان ارقام مختلف، متفاوت بود و رقم ویلیامز دارای کمترین میزان اختلال درغلاف‌بندی در همه تیمارها بود. بیشترین و کمترین میزان شاخص‌های رشدی به ترتیب در تیمار عدم مایه‌زنی ویروس و استفاده از توری، و تیمار مایه‌زنی ویروس و عدم استفاده از توری مشاهده شد. مایه‌‌زنی مکانیکی ویروس‌ها برروی ارقام مختلف سویا اگرچه سبب کاهش شاخص‌های رشدی و کاهش عملکرد سویا گردید لیکن در ایجاد غلاف‌های دارای اختلال، تاثیرمعنی‌داری نداشت. در تیمارهایی که کنترل آفات مکنده صورت نگرفته بود وقوع عارضه اختلال به طور معنی‌داری نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود. نتیجه‌گیری : مایه‌زنی ویروس‌ها در بوته‌های سویا در گلخانه و شرایط طبیعی سبب بروز عارضه اختلال درغلاف‌بندی نگردید. ویروس‌ها در بوته‌های سویا به دلیل تنشی که به گیاه سویا وارد می‌آورند موجب کاهش شاخص‌های رشدی و تشدید عارضه می‌گردند اما احتمالاً نمی‌توانند به تنهایی عامل بروز عارضه اختلال باشند. عارضه اختلال در تیمارهایی با عدم کنترل آفات مکنده به طور معنی‌داری بیش تر بود و بنابراین نقش آفات مکنده، موثر و مهم تلقی گردید.‌

assessment of yeild and soybean cultivars response to nepoviruses, and possible effect of nepoviruses on soybean podding disorder

background and objectives: soybean is a plant belonging to the fabaceae family and is one of the most important oil seed in the world. the northern provinces of iran are the main soybean cultivation regions in the country, but over the years, soybean podding disorder has reduced yield in this regions and caused up to 100% damage. the disorder is more severe in late planting farms, and symptoms can be observed as plant greening, accumulation of flowers and pods, abnormal pods, bud blight, and lack of seed in pod. the results of previous studies have shown the possible role of viruses in occurrence of soybean disorder. this research was conducted to investigate the nepovirus effect on soybean yield and cultivars, and possible role on soybean podding disorder.materials and methods: 770 soybean sample from golestan provinces were collected befor and after disorder appeared, and tested by das-elisa and rt-pcr test for investigate the possible role of nepovirus in disorder. the response of soybean cultivars to nepovirus and soybean podding disorder, was evaluated in greenhouse and natural conditions. in greenhouse, 2 soybean cultivars (katol, saman) were inoculated mechanically at the 4-6 leaf stage. for comparison of soybean cultivars response to studied viruses and evaluation of possible role of nepovirus on soybean podding disorder in natural condition, the experiment was performed in golestan agricuitural research center as a split plot design with three factors: using net, virus inoculation and soybean cultivars with 3 replications in two years. nepoviruses inoculated on specific plots on soybean plants at 4-6 leaf stages. elisa and rt-pcr tests were used to ensure the plants infection with inoculated viruses, and growth indices were measured at physiological growth stage. data were analyzed by two-way anova, and the means were compared with lsd test at 5% confidence level, using spss software version 16.0.results and discussion: comparing of viruse frequency in not disorder plants with podding disorder plants, did not show significant relationship between viruses and disorder incidence. in greenhouse, virus inoculation on soybean plants, caused chlorosis, stunt and systemic necrosis, but the typical symptoms of disorder such as severe falling of flowers, re-flowering, and plant greening did not show. in natural conditions, disorder was observed in all soybean cultivars, but disorder incidence was different among cultivars, and williams variety showed less disorder in four treatments. the highest and lowest plant growth indices were observed in non-inoculation virus with use of net treatment and, virus inoculation with no use of net, respectively. mechanical virus inoculation on different soybean cultivars, although reduced growth indices and soybeans yield, but had no significant effect on the podding disorder. in treatments with not controlling of sucker pests, the incidence of disorder was significantly higher than other treatments.conclusion: virus inoculation on soybean plants in greenhouse and natural conditions did not cause podding disorder syndrome. viruses in soybean plants, reduce growth indices and aggravate disorder due to the stress they inflict on the soybean plant, but are not probably the cause of the disorder alone. in treatments with not controlling of sucker pests, disorder incidence was significantly higher, so the role of sucker pests was estimated effective and important.