گزینش علف‌کش‌های قابل مصرف در کینوآ (chenopodium quinoa willd.)

سابقه و هدف: روند کاهشی منابع آبی و تشدید تدریجی شوری خا‌ک‌های کشور، معرفی گیاهان متحمل به تنش را اجتناب‌ناپذیر نموده است. برای این منظور گیاه زراعی کینوآ به‌دلیل تحمل به خشکی و شوری و نیاز اندک به نهاده‌های کشاورزی از جمله کود‌، و قابلیت رشد در خاکهای فقیر جایگاه ویژه‌ای دارد. دانه کینوا دارای ارزش غذایی بالایی بوده و در تامین اسید‌ آمینه‌های ضروری و عناصر غذایی و ویتامین‌ها دارای اهمیت است. سطح زیر کشت کینوآ در کشور و در جهان در حال گسترش است. علف‌های هرز از موانع اصلی افزایش تولید کینوآ هستند و برای جذب مواد غذایی، آب، نور و فضای رشد با کینوآ رقابت و در کاهش کیفیت و کمیت دانه تولیدی نقش به‌سزایی دارند. تاکنون تحقیق جامعی در مورد امکان استفاده از علف‌‌کش‌ها در کنترل علف‌های‌هرز مزارع کینوآ در کشور انجام نشده است. بنابراین هدف از انجام این تحقیق، گزینش علف‌کش‌های باریک‌برگ‌‌‌کش، پهن‌برگ‌کش و دو‌منظوره (باریک‌برگ‌ و پهن‌برگ‌کش)، قابل مصرف در مزارع کینوآ بود.مواد و روش‌ها: به‌منظور گزینش علف‌کش‌های قابل مصرف در گیاه زراعی کینوآ، این آزمایش در مزرعه آستان قدس رضوی در انابد شهرستان بردسکن خراسان رضوی، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1398 اجرا شد. علف‌کش‌ها به‌صورت پس‌رویشی (برگ‌پاش‌) در مرحله 4 تا 6 برگی کینوآ با سمپاش ماتابی پشتی با مصرف 350 لیتر آب در هکتار سمپاشی شدند. مبارزه شیمیایی با علف‌های هرز شامل علف‌کش‌های کلتودیم (96 گرم در هکتار)، سولفوسولفورون (19.95 گرم در هکتار)، کوییزالو‌فوپ‌پی‌‌‌تفوریل (60 گرم در هکتار)، استوکلر (228 گرم در هکتار)، کلودینافوپ (192 گرم در هکتار)، آترازین (800 گرم در هکتار)، هالوکسی‌فوپ‌متیل (104 گرم در هکتار)، تری‌بنورون‌متیل (15 گرم در هکتار)، ریم‌سولفورون+ نیکوسولفورون (131.25 گرم در هکتار)، ستوکسی‌دیم (375 گرم در هکتار)، متری‌بیوزین (525 گرم در هکتار)، پندیمتالین (675 و 1350 گرم در هکتار)، اکسی‌فلوروفن (360 گرم در هکتار)، ایمازاتاپیر (100 گرم در هکتار)، توفوردی+ دایکمبا (698 گرم در هکتار)، کلوپیرالید (225 گرم در هکتار)، اتوفومزیت (1250 گرم در هکتار)، ایزوکسافلوتول+ تین‌کاربازون‌متیل (232.5 گرم در هکتار)، کویین‌مراک+ متازاکلر (1040 گرم در هکتار)، فن‌مدیفام+ دسمدیفام+ اتوفومزیت (822 گرم در هکتار)، بنتازون (1440 گرم در هکتار)، اگزادیازون (360 گرم در هکتار) و بن‌سولفورون‌متیل (30 گرم در هکتار) (تمامی دزها بر اساس ماده‌ موثره) به همراه شاهد بدون کنترل و شاهد وجین دستی بود. یافته‌ها: ارزیابی گیاه‌سوزی دو هفته پس از سمپاشی نشان داد که کلتودیم، کوییزالو‌فوپ‌پی‌‌‌تفوریل و کلودینافوپ، هالوکسی‌فوپ‌متیل، ستوکسی‌دیم و پندیمتالین (دز 675 گرم ماده‌ موثره در هکتار) فاقد گیاه‌ُسوزی و آترازین، متری‌بیوزین، اکسی‌فلوروفن، بنتازون، اگزادیازون، فن‌مدیفام+ دسمدیفام+ اتوفومزیت دارای 100 درصد گیاه‌سوزی بر روی کینوآ بودند. دیگر علف کش ها مابین این دو گروه قرار گرفتند. عملکرد تیمارهای علف‌کشی کلتودیم (3190.7 کیلوگرم در هکتار) و کوییزالو‌فوپ‌‌تفوریل (2674.7 کیلوگرم در هکتار) فاقد اختلاف آماری معنی‌دار با تیمار شاهد وجین‌دستی (3346.7 کیلوگرم در هکتار) بود. عملکرد دانه در مصرف علف‌کش‌های بن‌سولفورون‌متیل (1402.7 کیلوگرم در هکتار)، ایمازاتاپیر (1184کیلوگرم در هکتار)، کلوپیرالید (1126.7 کیلوگرم در هکتار) و پندیمتالین (784 و 964 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در دز 675 و 1350 گرم ماده موثره در هکتار) امیدوار کننده بود. نتیجه‌گیری: علف کش‌های کلوتیدیم و کوییزالو‌فوپ‌پی‌‌‌تفوریل به ترتیب با 96 و 81 درصد کاهش وزن خشک علف‌های هرز باریک‌برگ و بدون گیاه‌سوزی بر کینوآ بودند و بنابراین به‌نظر می‌رسد مصرف آنها در کینوآ قابل توصیه است. بن‌سولفورون‌متیل، ایمازاتاپیر، کلوپیرالید و پندیمتالین (دز 675 و 1350 گرم ماده موثره در هکتار) اگرچه به ترتیب باعث کاهش 58، 64، 66، 71 و 76 درصد عملکرد دانه کینوآ شدند اما از جمله علف کش‌های امید‌بخش بودند که توصیه نهایی آنها مستلزم انجام تحقیقات تکمیلی است.

herbicide screening for weed control in quinoa (chenopodium quinoa willd.)

background and objectives: quinoa (chenpodium quinoa willd.) is an herbaceous flowering annual plant in the amaranth family grown as a crop primarily for its valuable seeds; the seeds are rich in protein, fibers, vitamins, and minerals in amounts greater than in many grains. because of drought and salt tolerance, quinoa can be cultivated in the areas affected by drought and salt stress conditions in the country. weeds are the major obstacles in increasing the productivity of quinoa. since now, there has been no remarkable research and suitable herbicides available for weed control in quinoa fields during the postemergence stage. the aim of the present study was to screening the herbicides already registered for weed control in different crops rather than quinoa, and to test the possible tolerance of quinoa to the applied herbicides for secure and safe herbicide recommendations.materials and methods: a field study was conducted for screening and selection of possible herbicides to be used for chemical weed control in quinoa fields of astan ghods razavi, in anabad, located in bardascan in khorasan razavi province, iran, in 2019. herbicides were sprayed as post emergence (foliar applied) at 46 leafy stage of quinoa by matabi® rechargeable sprayer calibrated to deliver 350 l ha1 of spray solution. the layout was a completely randomized block design with three replicates. treatments were post emergence application of atrazine (800 g a i ha1), metribuzin (525 g a i ha1), phenmedipham+ desmedipham+ ethofumesate (822 g a i ha1), quizalofop tefuryl (60 g a i ha1), clethodim (96 g a i ha1), haloxyfop methyl (104 g a i ha1), acetochlor (228 g a i ha1), bensulfuron methyl (30 g a i ha1), bentazon (1440 g a i ha1), queen merak+ metazachlor (1040 g a i ha1), clopyralid (225 g a i ha1), 2, 4d + dicamba (698 g a i ha1), imazethapyr (100 g a i ha1), isoxaflutole+ thiencarbazone methyl (232.5 g a i ha1), ethofumesate (1250 g a i ha1), oxadiazone (360 g a i ha1), oxyfluorfen (360 g a i ha1), pendimethalin (prol®) (675 and 1350 g a i ha1), sethoxydim (375 g a i ha1), sulfosulfuron (19.95 g a i ha1), clodinafop (192 g a i ha1), tribenuron methyl (15 g a i ha1), rimsulfuron+ nicosulfuron (131.25 g a i ha1) plus hand weeding and untreated control.results: two weeks after herbicide spray, no visual injury were observed on quinoa when sprayed with clethodim, quizalofop tefuryl, clodinafop, haloxyfop methyl, sethoxydim and pendimethalin (675 g a i ha1). severe visual damage (100% injury) however, observed on quinoa when sprayed with atrazine, metribuzin, phenmedipham+ desmedipham+ ethofumesate, oxyfluorfen, bentazon and oxadiazone. the rest of the herbicides were rated in between. quinoa grain yield when sprayed with clethodim (3190.7 kg ha1) and quizalofop tefuryl (2674.7 kg ha1) were not significantly different from hand weeding (3346.7 kg ha1). but application of atrazine, metribuzin, phenmedipham+ desmedipham+ ethofumesate, oxyfluorfen, bentazon and 2, 4d + dicamba yielded to complete quinoa death. quinoa grain yield when sprayed with bensulfuron methyl (1402.7 kg ha1), imazethapyr (1184 kg ha1), clopyralid (1402.7 kg ha1) and pendimethalin (784 and 964 kg ha1 at doses of 675 and 1350 g a i ha1, respectively) were promising results while still significantly lower than that of hand weeding control. conclusion: application of quizalofoptefuryl and clotidim can be recommended to be used for weed control in quinoa. besides application of haloxyfop methyl, sethoxydim, clodinafop, bensulfuron methyl, imazethapyr, clopyralid, pendimethalin and queen merak+ metazachlor showed promising results but still more experimentation need to be done for final recommendation.