بررسی مهار علف‌های هرز بر انتقال مجدد مواد پرورده، عملکرد و اجزاء عملکرد در کشت مخلوط ارقام گندم

سابقه و هدف: گندم مهمترین گیاه زراعی روی زمین است که از زمان اهلی شدن تاکنون همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده و بیشترین سطح زیر کشت را در بین محصولات زراعی به خود اختصاص داده است. در میان عوامل کاهش‌ دهنده تولید گندم کشور، علف‌های‌هرز از اهمیت خاصی برخوردار بوده است و بر اساس مطالعات انجام شده میانگین خسارت علف‌های‌هرز مزارع گندم کشور 23درصد‌ می‌باشد. این تحقیق به منظور بررسی اثر مهار علف‌های‌هرز بر انتقال مجدد مواد پرورده، عملکرد و اجزای عملکرد در کشت مخلوط ارقام گندم و مقایسه آن با تک‌کشتی انجام شد. مواد و روش‌ها: به منظور بررسی مهار علف‌های‌هرز بر انتقال مجدد مواد پرورده، عملکرد و اجزای عملکرد در کشت مخلوط ارقام گندم، آزمایشی به صورت بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل مهار علف‌های‌هرز در شش سطح در مراحل پنجه‌زنی، ساقه‌رفتن، غلاف‌رفتن، ظهور‌ سنبله، شاهد بدون علف‌هرز و دارای علف‌هرز بود که در تمام مراحل، مهار علف‌های‌هرز به صورت دستی انجام ‌شد و تیمارهای سیستم کشت شامل تک‌کشتی سیروان، تک‌کشتی ستاره و مخلوط سیروان و ستاره به صورت ردیفی به نسبت یک به یک بودند. نتایج و بحث: اثرات اصلی مهار علف‌های‌هرز و سیستم کشت بر انتقال مجدد مواد پرورده، درصد مشارکت مواد پرورده، زیست توده علفهای‌هرز، ارتفاع گیاه، وزن هزاردانه، تعداد سنبله در متر مربع و عملکرد دانه معنی‌دار بود. هم‌چنین مقدار انتقال مجدد مواد پرورده، کارآیی انتقال مجدد مواد پرورده و مشارکت مواد پرورده در اثر ساده مهار علف‌های‌هرز در مرحله پنجه‌زنی به ترتیب، 37.7، 57.2 و 5.8 درصد افزایش نسبت به شاهد بدون علف‌هرز داشت که این صفات در کشت مخلوط به ترتیب 29.7، 6.6 و 18.2 درصد نسبت به تک‌کشتی سیروان افزایش داشته است. زیست توده علف‌های‌هرز در کشت مخلوط نسبت به تک‌کشتی ستاره و سیروان به‌ترتیب 29.6 و 21.25 درصد کاهش داشت. هم‌چنین بیشترین عملکرد دانه در کشت مخلوط حاصل شد که نسبت به تک‌کشتی ستاره و سیراوان به‌ترتیب 22.8 و 11.2درصد افزایش داشت.مهار علف‌های‌هرز در مرحله پنجه‌زنی باعث کاهش 11.9 درصدی عملکرد دانه شد که کمترین کاهش عملکرد گندم مربوط به تیمار مهار علف‌های‌هرز در مرحله پنجه‌زنی نسبت به سایر تیمارهای مهار علف‌هرز بود و به همین دلیل نیز می‌تواند بهترین زمان برای مهار علفهای‌هرز در نظر گرفته شود.نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که کشت مخلوط ارقام گندم می‌تواند در مهار و رقابت با علف‌های‌هرز موفق تراز تک‌کشتی عمل کند به نحوی که زیست‌توده علف‌های‌هرز در کشت مخلوط کاهش بیشتری را نشان داده و این می‌تواند بدلیل سایه‌اندازی بیشتر روی علف‌های‌هرز در کشت مخلوط باشد. نتایج انتقال مجدد مواد پرورده نشان داد که رقم پاکوتاه ستاره از سیستم انتقال مواد پرورده کارآمدتری در مقابله با علفهای‌هرز برخوردار بود و رقم پابلندی مثل سیروان با مهار بهتر علف‌های‌هرز، برای پر نمودن دانه‌های خود کمتر به ذخایر ساقه نیاز داشت. هم‌چنین بیشترین عملکرد دانه در کشت مخلوط نسبت به تک‌کشتی ارقام حاصل شد و کشت مخلوط می‌تواند به عنوان یک راهکار مناسب جهت استفاده بهینه از عوامل محیطی برای ایجاد پایداری در تولید باشد.

Investigation of Weed Control on Assimilate Remobilization, Yield and Yield Components in Mix Cropping of Wheat Cultivars

AbstractBackground and purpose: Wheat is the most important crop on the land, which has always been of particular importance since its domestication and has the highest cultivated area among crops. Among the factors that reduce wheat production in the country, weeds are of particular importance and according to the studies; the average weed damage in wheat fields is 23% in Iran. This study was carried out to investigate the effect of weed control on remobilization, yield and yield components in mixed cropping of wheat cultivars and compare it with monoculture.Materials and Methods: In order to investigate the effect of weed control on remobilization, yield and yield components in mix cropping of wheat cultivars, a randomized complete block design with three replications was conducted in research field of Agriculture College and Natural Resources of Darab, Shiraz University during 20182019 growing season. Experimental treatments included six levels of weed control at tillering, stem elongation, booting, ear emergence, weedfree and weedy check which in each stage, all weeds controlled manually, and cropping system treatments including of Sirvan monoculture, Setereh monocultures and mix cropping of Sirvan and Setereh, which were in a ratio of one to one.Results and Discussion: Simple effects of weed control and cropping system on assimilate remobilization, percentage of assimilate contribution, weed biomass, plant height, 1000grain weight, number of spike per square meter and grain yield was significant. Also, assimilate remobilization, remobilization efficiency and contribution of assimilate in treatment of weed control at tillering stage increased by 37.7%, 57.2% and 5.8%, respectively, compared to weedfree control which these traits in mixed cropping of Sirvan and Setereh increased by 29.7%, 6.6% and 18.2%, compared to monoculture of Sirvan, respectively. Results showed that weed biomass in mix cropping treatment compared to monoculture of Setareh and Sirvan decreased 29.6% and 21.25%, respectively. Also, the highest grain yield was obtained in mix cropping, which was 22.8 and 11.2% more than Setareh and Sirvan monoculture, respectively Weed control at tillering reduced grain yield as 11.9%, which had the lowest yield reduction compared to the other weed control treatments, so it may be the best time to weed control in mix cropping system.Conclusion: The results showed that the mix cropping of wheat cultivars could be successful in weed control and competing, so that the weed biomass in the mix cropping had more reduction and this may be due to more canopy shading on weeds in mix cropping of two wheat cultivars. The results of assimilate remobilization showed that the dwarf cultivar of Setareh had a more efficient in assimilate remobilization and tall cultivar of sirvan by suppress the weeds at flowering has less demand for assimilate remobilization in grain filling stage. Also, the highest grain yield was obtained in mix cropping compared to monoculture and mix cropping can be used as an appropriate strategy for optimizing the use of environmental factors to increase production stability.