تاثیر حجم سلول سینی نشاء و اسید هیومیک بر ویژگی‌های ریخت شناسی و فیزیولوژیکی نشاء گوجه‌ فرنگی (solanum lycopersicom l.)

سابقه و هدف: یکی از عوامل موثر بر رشد نشا از جمله نشای گوجه فرنگی گلخانه‌ای، اندازه یا حجم مناسب سلول است. اگرچه سلول‌های بزرگتر سینی کشت فضای بیشتری را برای رشد بهتر نشاء فراهم می کند، اما با افزایش حجم یا اندازه سلول و فضای مورد نیاز برای تولید نشاء افزایش می یابد. بنابراین، تعیین حجم مناسب سلول که موجب ایجاد نشاهای قوی شود از اهمیت به سزایی برخوردار است. از آنجا که بهبود ویژگی‌های رویشی نشاء در گیاهان مختلف از جمله گوجه فرنگی در اثر کاربرد اسید هیومیک توسط پژوهشگران مختلف گزارش شده است لذا این پژوهش برای بررسی اثر همزمان حجم سلول سینی نشا و محلول‌پاشی اسید هیومیک بر ویژگی‌های مورفولوژیک، فیزیولوژیک و میزان عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم برگ نشاء گوجه‌ فرنگی انجام شد. مواد و روش‌ها: این آزمایش به ‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه‌ دانشگاه هرمزگان انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سینی‌های کاشت با حجم‌های 15، 20 و 22 سانتی ‌متر مکعب و چهار سطح اسید هیومیک با غلظت‌های صفر، 1.5، 3.5 و 5.5 گرم بر لیتر بود. بستر کاشت مورد استفاده برای تهیه نشا، 70 درصد کوکوپیت و 30 درصد پرلایت در نظر گرفته شد. از هفته چهارم به بعد و با تشکیل دو جفت برگ‌های حقیقی تغذیه نشاءها با محلول‌ پاشی کود اسید هیومیک با غلظت‌های (صفر، 1.5، 3.5، 5.5) گرم بر لیتر به‌صورت یک روز در میان به مدت 15 روز انجام شد. 45 روز پس از کاشت ویژگی‌های ریخت شناسی، فیزیولوژیکی و میزان عناصر برگ نشاء مورد ارزیابی قرار گرفت. در پایان آزمایش، تجزیه و تحلیل داده‌ها بر اساس تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها با آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح آماری پنج درصد به کمک نرم افزار آماری (9،1) sas انجام شد. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که با کاهش حجم سلول سینی، صفات مورفولوژیک به طور معنی‌داری کاهش یافت به طوری که کمترین میانگین این صفات در حجم سلول 15 سانتی متر مکعب به دست آمد. به‌طوری‌که کاهش حجم سلول سینی نشاء از 22 به 15 سانتی‌متر مکعب، به‌طور معنی‌دار صفات مورفولوژیک نشاء شامل ارتفاع بوته، طول ساقه، وزن‌تر ریشه، وزن‌تر و خشک اندام هوایی و سطح برگ نشاء گوجه‌فرنگی را به‌ترتیب به ‌میزان 12.7، 16.2، 21.9، 15.1، 18.8 و 18.4 درصد کاهش داد. در این شرایط ویژگی‌های فیزیولوژیک شامل حداکثر کارایی فتوسیستم ii (fv/fm)، کارایی فتوسنتز (pi)، نیتروژن، فسفر و پتاسیم برگ نشاء را به ‌ترتیب 10.7، 25.7، 15.7، 18.9 و 16.4 درصد کاهش یافت. کاربرد اسید هیومیک باعث افزایش معنی‌دار میزان عناصر غذایی برگ در مقایسه با عدم کاربرد اسید هیومیک شد. به‌ طور کلی بیشترین میزان نیتروژن (1033.91)، فسفر (224) و پتاسیم (37534.94 میلی‌گرم در کیلوگرم وزن خشک) برگ نشاء به‌ ترتیب با کاربرد اسید هیومیک با غلظت 3.5، 1.5 و 5.5 گرم در لیتر به ‌دست آمد. در مجموع در هر حجم سلول سینی نشاء محلول‌پاشی اسید هیومیک باعث بهبود صفات در مقایسه با شاهد شد. این نتایج بیانگر جبران محدودیت رشد ریشه در سینی‌های کشت با حجم کمتر، توسط اسید هیومیک می‌باشد. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که با کاهش حجم سلول سینی شاخص‌های فیزیولوژیکی و ریخت شناسی نشاء گوجه ‌فرنگی بطور معنی‌دار کاهش یافت. در این مطالعه کاربرد اسید هیومیک باعث بهبود جذب عناصر غذایی و رشد رویشی نشاء شد و اثرات منفی ناشی از کاهش حجم سلول سینی نشاء را جبران کرد. به ‌طوری‌ که محلول ‌پاشی اسید هیومیک منجر به بهبود صفات ریخت شناسی، فیزیولوژیکی و به‌ ویژه جذب عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم گردید. لذا به نظر می‌رسد کاربرد اسید هیومیک می‌تواند به‌ عنوان راهکاری برای تولید نشا با کیفیت بالاتر پیشنهاد شود.

The effect of tray cell volume and humic acid on morphological and physiological characteristics of tomato transplant (Solanum lycopersicom L.)

Background and objectives: One of the main factors affecting the growth of greenhouse tomato transplant is the choose of desired cell size or volume of the tray. So that, larger cells provide more space for better transplant growth, but as the cell volume or size increases, the space required to produce the transplants increase. Therefore, it is important to determine the appropriate cell size that produces vigorous transplants. On the other hand, improved seedling growth in various vegetables such as tomatoes due to the use of humic acid has been reported by various researchers. This study was performed to investigate the effect of tray cell volume and foliar application of humic acid on morphological and physiological characteristics of tomato transplants. Materials and Methods: A factorial experiment in a completely randomized design with three replications and two factors include tray cell volume (15, 20 and 22 cm3) and humic acid foliar application (0, 1.5, 3.5 and 5.5 g/l) was conducted in a greenhouse at the University of Hormozgan. The growing substrates were 70% coco peat and 30% perlite. Since the fourth week onwards, with the appearance of two pairs of true leaves, the seedlings were sprayed by humic acid fertilizer with concentrations 0, 1.5, 3.5, 5.5 g/l every other day for 15 days. 7 weeks after planting, seedling characteristics such as morphological and physiological traits and concentrations of leaf N, P and K were measured. At the end of the experiment, data analysis was performed using SAS software (version: 9.1). The means were compared with Duncan test at a statistical level of 5%.Results: The results of this study showed that reducing of try cell volume decreased evaluated traits significantly so that the lowest mean of these traits was obtained in cell volume of 15 cm3. Reduction of cell volume from 22 to 15 cm3 significantly reduced the morphological traits including plant height, stem length, root fresh weight, fresh and dry weight of shoots, and leaf area by 12.7, 16.2, 21.9, 15.1, 18.8 and 18.4%, and physiological traits including Fv/Fm and PI by 10.7 and 25.7, respectively. Application of humic acid improved morphological and physiological characteristics of transplants and in most cases, the highest mean of under study traits were obtained by 5.5 g/l humic acid. With decreasing the tray cell volume from 22 to 15 cm3, the leaf nitrogen, phosphorus, and potassium concentration decreased by 15.7%, 18.9%, and 16.4%, respectively. However, foliar application of humic acid caused a significant increase in the leaf elements content, compared to the control. In general, the highest content of nitrogen (1033.91), phosphorus (224), and potassium (37534.94 mg/kg DW) were obtained with the application of humic acid in concentrations 3.5, 1.5, and 5.5 g/l. On the other hand, foliar application of humic acid improved the under study traits when compared to the control. Overall, these results indicate that humic acid could compensate for root growth restriction in trays with small cells.Conclusion: The results of this study showed that reducing the cell volume of the tray leads to a significant reduction in physiological and morphological characteristics of tomato transplants. While the use of humic acid could improve nutrient uptake and vegetative growth of seedlings and offset the negative effects of low volume tray cell by the use of humic acid. Foliar application of humic acid improved morphological and physiological traits and absorption of nitrogen, phosphorus, and potassium. Therefore, it seems that the use of humic acid can be suggested as a strategy to produce higher quality transplants.