بررسی رشد و عملکرد کلزا تحت تاثیر کود نیتروژنه در تناوب با ذرت و نخود

سابقه و هدف: طی دهه‌های گذشته منافع اقتصادی، کشاورزان را به‌سمت کشت کلزا سوق داده است. درنتیجه، تولید جهانی کلزا به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته و امروزه این محصول در تناوب‌های کوتاه‌تر از گذشته رشد می‌کند. کلزا معمولاً در صورت رشد بعد از گیاهان دیگر نسبت به کشت متوالی، عملکرد بیشتری تولید می‌کند. تناوب توالی گیاهان زراعی است که در همان زمین رشد می‌کنند. حبوبات در تناوب زراعی می‌توانند به‌دلیل افزایش نیتروژن در دسترس خاک و سایر مزایای زراعی، بهره‌وری محصولات زراعی بعدی را بهبود بخشند. همچنین حبوبات می‌توانند با تقویت تشکیل و تثبیت خاکدانه‌های خاک که از کربن آلی خاک در برابر کانی سازی محافظت می‌کنند، موجب افزایش ذخیره کربن شوند. لذا، به‌منظور بررسی رشد و عملکرد کلزا تحت تاثیر کود نیتروژنه در تناوب با ذرت و نخود، این آزمایش انجام شد.مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی رشد و عملکرد کلزا تحت تاثیر کود نیتروژنه در تناوب با ذرت و نخود، آزمایشی دوساله طی سالهای 93-91 به‌صورت فاکتوریل و بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا اجرا شد. فاکتور اول تناوب در دو سطح (نخود و ذرت) و فاکتور دوم سطوح مختلف کود اوره در 6 سطح (0، 40، 80، 120، 160 و 200 کیلوگرم در هکتار) بود. نمونه‌های تصادفی از دو مترمربع با برش ساقه‌ها در نزدیکی سطح زمین برای تعیین عملکرد برداشت شد. صفات ارزیابی شده شامل ارتفاع بوته، اجزای عملکرد (تعداد خورجین در مترمربع، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه)، عملکرد زیستی و دانه، شاخص برداشت، شاخص کلروفیل و درصد پروتئین و روغن دانه است. تجزیه واریانس داده‌ها توسط نرم‌افزار آماری sas نسخه 9.2 صورت گرفت.یافته‌ها: نتایج نشان داد که تقریباً تمام صفات ارزیابی شده کلزا تحت تاثیر تیمارهای تناوب و کود نیتروژن قرار گرفتند. ولی، هیچ یک از صفات کلزا تحت تاثیر اثر متقابل تناوب × کود اوره نبودند. بیشترین عملکرد زیستی، عملکرد دانه و درصد پروتئین دانه کلزا در تناوب با نخود مشاهده شد (به‌ترتیب حدود 924 و 263 گرم در مترمربع و 22.29 درصد). پیش کاشت نخود عملکرد زیستی و دانه و درصد پروتئین کلزا را در مقایسه با پیش کاشت ذرت حدود 14، 13 و 15 درصد افزایش داد. با توجه به بهبود شرایط فیزیکوشیمیایی خاک بعد از کاشت لگوم مثل نخود این بهبود رشد و شاخص‌های عملکرد محصول بعد (کلزا، در این مطالعه) طبیعی است. در بین سطوح کودی کمترین عملکرد زیستی و دانه و درصد پروتئین (به‌ترتیب حدود 576، 125 گرم در مترمربع و 19.05 درصد) در تیمار عدم مصرف کود به‌دست آمد. همچنین، بیشترین میزان عملکرد زیستی، اجزای عملکرد دانه و عملکرد دانه و نیز درصد پروتئین (بهترتیب حدود 1311، 342 گرم در مترمربع و 21.06 درصد) در مصرف 200 کیلوگرم در هکتار اوره مشاهده شد ولی مقادیر بدست آمده در این تیمار با تیمار مصرف 160 کیلوگرم در هکتار اوره اختلاف معنی‌داری نداشت. یکی از شناخته شده ترین اثرات کود نیتروژن افزایش شاخص‌های رشد و عملکرد محصولات زراعی است. در این مطالعه مشخصه‌های رشد و عملکرد کلزا مثل ارتفاع بوته، شاخص کلروفیل، اجزای عملکرد دانه، عملکرد زیستی و دانه، شاخص برداشت و درصد پروتئین و عملکرد روغن دانه به سبب کاربرد اوره افزایش یافتند. نتیجه‌گیری: به‌نظر می‌رسد پیش کاشت نخود راه حل مناسبی برای کاهش استفاده از کود نیتروژنه و کمک به سلامت محیط زیست است. همچنین توجه به سطح بهینه کود و عدم استفاده بیش از حد کودها به پایداری کشاورزی کمک خواهد کرد.

Evaluation of Rapeseed Growth and Yield under Nitrogen Fertilizer in Rotation with Corn and Chickpea

Background and objectives: Over the past decades, the economic benefit has prompted farmers to grow rapeseed. Consequently, the global rapeseed production increased considerably, and today the crop is grown in shorter rotations than ever before. Rapeseed crops usually yield more if grown after other species than when grown after rapeseed. Crop rotation is a succession of crops grown on the same land. Pulses in crop rotations can improve the productivity of subsequent crops due to increased soil available N and other agronomic benefits. Also, Legume plants can promote C storage by enhancing the formation and stabilization of soil aggregates that protect soil organic C from mineralization. In order to evaluation of rapeseed growth and yield under nitrogen fertilizer and precropping with corn and chickpea crops, an experiment was conducted.Materials and Methods: A factorial experiment was designed based on randomized complete blocks with three replications and implemented on a sandy clay soil during 201213 and 201314 growing seasons, at the Agricultural Research Station, Faculty of Agriculture, University of BuAli Sina, Hamedan, Iran. The first factor consisted of chickpea and corn (forage) and the second factor was urea fertilizer levels of 0, 40, 80, 120, 160 and 200 kg/ha. Harvest operation was done in July 2013 and 2014. Random samples 2 m2 areas were harvested by cutting the stems near ground level to determine the crop grain and straw yield. Evaluated traits include plant height, grain yield components, biological and grain yield, harvest index, chlorophyll index and percentage of grain protein and oil. SAS procedures and programs were used for the analysis of variance (ANOVA) calculations.Results and Discussion: The results showed that all of the evaluated properties of rapeseed affected by precropping and nitrogen fertilizer treatments. But, none of the rapeseed traits do not affect by precropping × nitrogen fertilizer. The highest biological yield and grain yield and protein percentage were observed in chickpea precropping treatment (about 924 and 263 g m2 and 22.29%, respectively). Chickpea precropping treatment increased rapeseed biological yield and grain yield and protein percentage about 14, 13 and 15 percent in comparison to corn precropping treatment. Pay attention to the improved physicochemical conditions of the soil after cropping legumes such as chickpea, it is normal to improve the growth and yield characteristics of the next crop (in this study, rapeseed). Among the nitrogen fertilizer levels, the lowest rapeseed biological yield and grain yield and protein percentage (about 567 and 125 g m2 and 19.05%, respectively) were achieved at 0 kg ha1 N fertilizer consumption. Also, the highest rapeseed biological yield and grain yield and protein percentage (about 1311 and 342 g m2 and 21.06%, respectively) were observed at 200 kg ha1 N fertilizer consumption, but it had no significant difference with 160 kg/ha treatment. One of the most wellknown effects of nitrogen fertilizers increased the properties of crop growth. In this study, rapeseed growth and yield characteristics such as plant height, chlorophyll index, grain yield components, biological and grain yield, harvest index, and percentage of grain protein and oil increased due to urea application.Conclusion: It seems that in rapeseed farming, legumes precropping such as chickpea precropping is a good solution to reduce the use of nitrogen fertilizers and to contribute to environmental health. Also, attention to optimum fertilizer levels and nonoveruse of fertilizers will contribute to agricultural sustainability.