تجزیه چند متغیره ویژگی های فنوتیپی در تعدادی از گونه های گلابی (.pyrus spp)

سابقه و هدف: اساسی‌ترین مرحله در برنامه‌های به نژادی درختان میوه، گردآوری و ارزیابی ژرم پلاسم داخلی و خارجی است. مطالعه حاضر به‌منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی گونه‌های مطالعه‌شده‌ی گلابی براساس 48 صفت کیفی مهم برگ، شاخه، شکوفه، میوه و تعیین فاصله ژنتیکی بین آن‌ها و با هدف ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ارﻗﺎم ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﻛﺸﺖ و کار و اﺳﺘﻔﺎده از آن‌ها در برنامه‌های اﺻﻼﺣﻲ اﺳﺖ. اﻳﺮان با بیش از ده گونه از جنس گلابی و نزدیکی به مراکز تنوع گلابی به‌عنوان ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻬﻢ ژﻧﺘﻴﻜﻲ این محصول در دﻧﻴﺎ شناخته‌شده اﺳﺖ. به‌رغم اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻤﺘﺎز ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ برای گلابی در کشور، ﻫﻨﻮز اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻘﻲ از رواﺑﻂ ژﻧﺘﻴﻜﻲ ﺑﻴﻦ ژنوتیپ‌های ﺑﻮﻣﻲ ﺑﺮای اﻫﺪاف اﺻﻼﺣﻲ ﮔﻼﺑﻲ در اﻳﺮان وﺟﻮد ﻧﺪارد.مواد و روش‌ها: بدین منظور این پژوهش در سال 1397، با ارزیابی 13 گونه گلابی از گونه‌های شرقی و غربی در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج و گروه علوم باغبانی دانشگاه لرستان انجام شد. اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ به بررسی ﺻﻔﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ درخت، ﺷﺎﺧﻪ، ﺑﺮگ، گل و ﻣﻴﻮه بر اساس الگوی زمانی مورد توصیه، با بررسی سه صفت عمومی درخت، پنج صفت شاخه، 13 صفت برگ و دمبرگ، شش صفت شکوفه و 20 صفت میوه گونه‌های مختلف گلابی بر اساس توصیف‌گر ملی آزمون‌های تمایز، یکنواختی و پایداری که نسخه تکمیل بومی سازی شده دستورالعمل آزمون‌های تمایز، یکنواختی و پایداری اتحادیه بین‌المللی محافظت از ارقام گلابی(upov) است، ارزیابی گردید. در این بررسی تجزیه کلاستر به روش وارد (ward) و با استفاده از تمام صفات بررسی‌شده انجام شد. یافته‌ها: نتایج ارزیابی صفات بررسی‌شده نشان داد تنوع بالایی در خصوصیات اندازه میوه، موقعیت بیشترین قطر میوه، شکل میوه، شکل نوک و قاعده برگ بین گونه‌های مطالعه‌شده وجود داشت. گونه‌های بررسی شده در فاصله 400 به سه گروه اصلی تقسیم شدند به‌طوری که گونه آسیایی، گونه‌های بومی و گونه اروپایی در گروه جداگانه قرار گرفتند. نتایج تجزیه همبستگی ساده صفات نشان داد که صفات مرتبط با برگ از جمله طول و عرض پهنک، همبستگی مثبت با صفات میوه داشت.همچنین بیشترین همبستگی منفی و معنی دار بین صفات موقعیت بیشترین قطر میوه و شکل گلبرگ مشاهده شد. نتایج تجزیه به عاملهای اصلی نشان داد، 11 عامل اصلی 97.99 درصد از واریانس کل را توجیه می‌کند. در بین مولفه‌ها، فاکتور اول و دوم که بیشتر مربوط به صفات قدرت تنه و میوه و برگ بود نزدیک به 50 درصد واریانس را توجیه کرده است.نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج در بین صفات مورد بررسی شکل و انداره میوه، صفات برگی مهم‌ترین صفات برای تشخیص تنوع گونه‌های گلابی بودند. این مطالعه نشان داد که گونه‌های گلابی شرقی و غربی از تنوع قابل توجهی برخوردار بوده و منبع ارزشمندی برای پژوهش‌های به‌نژادی می‌باشند.

Multivariate analyses of phenotypic traits in some specious of Pear (Pyrus spp. )

Background: The most basic step in fruit tree breeding programs is the collection and evaluation of internal and external germplasm. The aim of this study was to evaluate the genetic diversity and grouping of the studied pear species based on 48 important quality traits of leaves, shoots, blossoms and fruits and to determine the genetic distance between them with identify cultivars suitable for cultivation and use them in breeding programs. Iran with more than ten species of pear and genetic diversity proximity centers to the product as an important source of genetic product is wellknown in the world. Despite this privileged geographical location for pears in the country, so far, there is no accurate information about the genetic relationship between different pear genotypes in Iran, for the proper use of native genotypes for pear breeding purposes.Materials and Methods: This study was conducted in 2018, with the evaluation of 13 pear species from eastern and western species in Karaj research institute for seed and seedling improvement and preparation of Lorestan university of horticultural sciences. In this study, three general traits of the tree, five traits of branches, 13 traits of leaves and petioles, six traits of blossoms and 20 traits of fruit were evaluated according to the national descriptor of differentiation, uniformity and stability (DUS) tests, which is a localized version of the international union for conservation of pear (UPOV) examination, uniformity and stability test instructions. In this study, cluster analysis was performed by Ward method.Results: The results of the evaluation of the studied traits showed that there was a high diversity in the characteristics of fruit size, the position of the largest fruit diameter, fruit shape, tip shape and leaf base among the studied species. In this study, cluster analysis was performed by Ward method using all the studied traits. The studied species were divided into three main groups at a distance of 400, so that Asian, native and European species were included in a separate group. The results of simple correlation of traits showed that leaf related traits such as length and width of the leaf had a positive correlation with the amount of fruit traits. Also, the highest negative and significant correlation was observed between the position traits of the largest fruit diameter and petal shape. The results of principal component analysis (PCA) showed, that the 11 main factors justify 97.99% of the total variance. Among the components, the first and second factors, which were mostly related to trunk strength, fruit and leaf traits, justified nearly 50% of the variance.Conclusion: Based on the results, among the studied traits of fruit shape and size, leaf traits were the most important traits for detecting the diversity of pear species. This study showed that eastern and western pear species have significant diversity and are a valuable resource for plant breeding research.