باززایی مستقیم تمشک فرنگی (rubus idaeus l.) تحت تاثیر غلظت‌های مختلف اسید ایندول بوتیریک و بنزیل آدنین

سابقه و هدف: تمشک فرنگی (rubus idaeus l.) از مهم‌ترین ریزمیوه‌ها در دنیا بوده که دارای رنگ و طعم مناسبی می‌باشد. امکان تولید مطلوب خارج از فصل آن در شرایط گلخانه‌ایی به ارزش تجاری آن افزوده است. یکی از روش‌های تکثیر در مقیاسی وسیع و یکنواخت تمشک فرنگی، کشت در شرایط درون شیشه‌ای است که در این روش نوع و غلظت تنظیم‌کننده‌های رشد برای تکمیل و تسریع رشد و نمو بسیار مهم می‌باشد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اثر غلظت‌های مختلف بنزیل آدنین و ایندول بوتیریک اسید بر باززایی مستقیم حاصل از ریزنمونه جوانه جانبی تمشک فرنگی می‌باشد. مواد و روش‌ها: برای انجام این آزمایش از بوته‌های تمشک فرنگی قرمز رقم سپتامبر استفاده گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار و هر تکرار با پنج ریزنمونه در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام گرفت. ریزنمونه‌های یکنواخت جوانه جانبی بعد از ضدعفونی، در محیط کشت محتوی ترکیب‌های هورمونی شامل بنزیل آدنین در سه سطح 0، 0.4و 1 میلی‌گرم در لیتر و ایندول بوتیریک اسید در سه سطح 0، 0.1 و 0.5 میلی‌گرم در لیتر در شرایط محیطی کنترل شده قرار گرفتند و در نهایت صفاتی نظیر تعداد برگ، تعداد گره، تعداد ریشه، طول ریشه و هم‌چنین رنگیزه‌های فتوسنتزی مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده همزمان از غلظت‌های مختلف تنظیم‌کننده‌های رشد بنزیل آدنین و ایندول بوتیریک اسید در محیط کشت ریزنمونه‌های تمشک فرنگی موجب اثرگذاری مثبت بر تعدادی از صفات مورد بررسی شده است. استفاده از غلظت‌های بالای بنزیل آدنین صفاتی نظیر تعداد برگ، تعداد گره، تعداد میانگره، طول برگ و طول پهنک را افزایش داده است. هم‌چنین استفاده از هورمون بنزیل آدنین به همراه غلظت‌های بالای ایندول بوتیریک اسید موجب افزایش اندازه گیاهچه و قطر دمبرگ شده است. بررسی صفات طول و تعداد ریشه گیاهچه‌ها نشان داد که افزایش غلظت بنزیل آدنین موجب کاهش این صفات شده است اما استفاده از ایندول بوتیریک اسید در سطوح بالاتر تعداد و طول ریشه را افزایش داد. بررسی نتایج اثر بنزیل آدنین و ایندول بوتیریک اسید بر رنگیزه‌های فتوسنتزی حاکی از آن بود که افزایش این تنظیم‌کننده‌ها موجب افزایش کلروفیل a، کلروفیل b و کارتنوئید در گیاهچه‌های رشد یافته شده است. نتیجه‌گیری: به طور کلی استفاده از بنزیل آدنین به همراه ایندول بوتیریک اسید بسته به غلظت مورد استفاده، برای بهبود صفات رویشی گیاهچه‌های حاصل از ریزنمونه‌های جوانه جانبی تمشک فرنگی موثر می‌باشد، اما ایندول بوتیریک اسید به تنهایی و در غلظت‌های بالا فقط بر ریشه‌زایی اثرگذار بود. به طوریکه استفاده از ایندول بوتیریک اسید در سطوح بالاتر تعداد و طول ریشه را افزایش داد که حاکی از تقابل کارکردی این دو تنظیم‌کننده رشد بود. بررسی نتایج اثر بنزیل آدنین و ایندول بوتیریک اسید بر رنگیزه‌های فتوسنتزی این ابهام را که افزایش این تنظیم‌کننده‌ها چگونه موجب هم‌افزایی و بهبود اندازه گیاهچه شده است را حل نمود. بطوریکه مشاهده شد با افزایش غلظت این تنظیم‌کننده‌ها، رنگیزه‌های مهم فتوسنتزی همچون کلروفیل a، کلروفیل b و کارتنوئید افزایش نشان دادند. نکته مهم اینکه تمشک فرنگی از بافت و اندام‌های حساس‌تری نسبت به تمشک سیاه برخوردار است و نسبت به غلظت‌های پایین‌تر این تنظیم‌کننده های رشد واکنش نشان می‌دهد.

Effect of Different Concentrations of Indole Butyric Acid and Benzyl Adenine on the Regeneration of Raspberry (Rubus idaeus L.) in vitro

Background and objectives: Raspberry (Rubus idaeus L.) is most important small fruits in the world with a good color and taste. The potential for optimum offseason production under greenhouse conditions improved its commercial value. Invitro tissue culture is one of the methods for largescale and uniform propagation of raspberries, where the type and concentration of employed growth regulators are crucial to complement and accelerate growth. Therefore, the aim of this study was to investigate the effect of different concentrations of benzyladenine and indolebutyric acid on direct regeneration of the raspberry lateral bud.Material and methods: Red raspberry bushes cv. September were used for this experiment. The experiment was carried out a factorial experiment in a completely randomized design with four replications and each replication with five explants at Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources. Uniform lateral bud explants after disinfection placed in culture medium containing benzyladenine at three levels of 0, 0.4 and 1 mg L1 and indolebutyric acid at three levels of 0, 0.1 and 0.5 mg L1 in controlled environmental conditions and finally traits such as leaf number, node number, root number, root length and ect as well as photosynthetic pigments were measured.Results: The results of this study showed that simultaneous use of different concentrations of benzyladenine and indolebutyric acid growth regulators in the culture medium of raspberry explants had a positive effect on a number of studied traits. The use of high concentrations of benzyladenine increased traits such as leaf number, number of node, number of internode, leaf length, lamina length. Also, the use of benzyladenine with high concentrations of indolebutyric acid increased explant size and petiole diameter. Examination of explant root length and number showed that increasing benzyl adenine concentration decreased these traits, but the use of indolebutyric acid at higher levels increased root length and number. Evaluation of the effect Results of benzyladenine and indolebutyric acid on photosynthetic pigments indicated that the increase of these regulators increased chlorophyll a, chlorophyll b and carotenoid in traeted explants.Conclusion: In general, the use of benzyladenine plus indolebutyric acid was effective depending on the concentration used, was effective in improving the vegetative traits of the plantlets of the raspberry lateral bud explants, but indolebutyric acid alone only affected rooting at high concentrations. So that the use of indolebutyric acid increased root number and length at higher levels that suggesting a functional contrast between these two growth regulators. Investigating the effect results of benzyladenine and indolebutyric acid on photosynthetic pigments resolved the ambiguity of how enhancing these regulators led to synergized and improved explant size. It was observed that with increasing concentrations of these regulators, increased in important photosynthetic pigments such as chlorophyll a, chlorophyll b and carotenoid was obvious. Importantly, the tissue and organs of raspberries are more susceptible than black berry and respond to lower concentrations of this growth regulators.