بررسی اثرتاریخ کاشت بر روند ترمیم و برخی از شاخص‌های رشد ارقام سیب زمینی تحت تاثیر یخ‌بندان

سابقه و هدف: یکی از مناطق نیمه گرمسیری مناسب برای کشت سیب زمینی استان خوزستان می‌باشد. کشت این محصول در خوزستان در یک محدوده وسیع زمانی از اواخر آبان ماه تا اواخر دی صورت می‌گیرد. از طرف دیگر بررسی آمار هواشناسی در منطقه در طی یک دوره ده ساله نشان داد که احتمال بروز یخ‌بندان در دی و اوایل بهمن 50 درصد می‌باشد. بنابراین گیاهان حاصل ازتاریخ کاشت‌های مزبور در مراحل مختلف رشد و نمو با یخ‌بندان احتمالی مواجه گشته و در نتیجه میزان کاهش عملکرد، بسته به تاریخ کاشت، ‌متفاوت خواهد بود. اگرچه این آزمایش به‌منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت بر عملکرد ارقام سیب‌زمینی طراحی شده بود ولی وقوع یخ‌بندان در اوایل بهمن‌ماه، شرایط استثنایی و ویژه‌ای پدید آورد که اثر یخ‌بندان در مراحل مختلف فنولوژیکی بر روند ترمیم وشاخص‌های رشد ارقام سیب‌زمینی مطالعه شود. مواد و روش‌ها: این پژوهش به‌صورت آزمایش کرت‌های ‌یک بارخرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به‌مدت یک سال زراعی (95-1394) اجرا شد. قاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت از 11 آذر تا اول دی ماه به فاصله 10 روز و فاکتور فرعی چهار رقم سانته، ساوالان، سانتانا و المرا بود. به منظور اندازه‌گیری شاخص‌های رشد شامل سرعت رشد اندام هوایی، سرعت رشد غده، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی از 15 روز بعد از جوانه زدن تا هنگام برداشت به فاصله 15 روز، 5 گیاه از هر کرت برداشت و وزن خشک اندام های هوائی و غده یادداشت گردید. وزن خشک اندام های برداشت شده با قرار دادن این اندام ها در آون در دمای 75 درجه سانتی گراد به مدت 72 ساعت تعیین گردید. هنگامی که قطر قسمت متورم انتهای استولون دو برابر قطراستولون گردید به عنوان زمان تشکیل غده تلقی شد. غده‌ها در اواخر اردیبهشت ماه برداشت شدند. بعد از برداشت نتایج به کمک نرم افزار mstatc تجزیه واریانس انجام و میانگین‌ها به روش آزمون چند دامنه ای دانکن مقایسه شدند. یافته‌ها: در هنگام وقوع یخ‌بندان گیاهان در دو تاریخ کاشت 11 و 21 آذر به ترتیب در مرحله غده‌زایی و رشد سبزینه‌ای بودند که در نتیجه کلیه اندام‌های هوایی بوته‌ها از بین رفتند ولی در تاریخ کاشت اول دی ماه گیاهان هنوز از خاک خارج نشده بودند. عملکرد تاریخ کاشت 21 آذر در مقایسه با تاریخ کاشت 11 آذر در سطح معنی‌داری 5% بیشتر بود. بعد از وقوع یخ‌بندان در اولین دوره نمونه‌برداری، سرعت رشد اندام‌های هوایی، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی در کلیه ارقام منفی بود. سرعت ترمیم رقم ساوالان از سایر ارقام بیشتر بود. بالاتر بودن سرعت رشد غده و محصول رقم ساوالان در هر دو تاریخ کاشت 11 و 21 آذر در مقایسه با سایر ارقام سبب گردید که در این دو تاریخ کاشت عملکرد این رقم از سایر ارقام بیشتر شود. حداکثر سرعت رشد نسبی در دو تاریخ کاشت 11 و 21 آذرماه به ترتیب به ارقام سانته و ساوالان مربوط بود. عملکرد تاریخ کاشت اول دی در مقایسه با دو تاریخ کاشت 11 و 21 آذر در سطح معنی‌دار 1% افزایش نشان داد. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج این پژوهش برای اجتناب از خسارت یخ‌بندان به کشت زمستانه سیب‌زمینی در خوزستان از کاشت این محصول قبل از دی ماه بایستی اجتناب نمود و رقم ساوالان به عنوان مناسب‌ترین رقم برای این منطقه معرفی می‌شود.

Evaluation The Effect of Planting Date on Recovery Terend and Some Growth Indices of Potato Cultivars as Influenced by Frost

Background and objective: Khuzestan province is one of the suitable region for offseasion production. In this region potato was planted crop from mid November to mid January. Analyses of meteorological data showed that the probability of a frost occurrence is 50% from late December to late February. Therefore potato plants of different planting dates are often subjected to frost in various phonological stages, so that, yield loss will vary depending on the planting date. In fact, this experiment was conducted to evaluate the effects of planting date on yield and agronomic characteristics of potato cultivars, but frost occurrence in mid January created exceptions and special opportunity for us to study the influence of frost occurrence in different phonological stages on recovery rates and some growth indices of potato cultivars.Materials and methods: This study was conducted on the research farm of Behbahan Agriculture Research Station from 2015 to 2016. This research was done in a split plot experiment arranged in a randomized complete block design with three replications. Planting date considered as the main plot, from 1 to to 21 December with 10 day intervals and four cultivars as sub plot (Sante, Savalan, Santana and Almera). five plants were sampled from each subplot from 15 days after plants emergence to harvest with 15 days interval and separated into haulms and tubers. Plant tissue was oven dried at 75ºC for 72 hours. The growth indices including haulm growth rate, tuber growth rate, crop growth rare and relative growth rate growth calculated. When the diameter of the swollen tip of stolon was twice as long as stolon diameter, considered as tuber initiation . Tubers were harvested in mid May. After harvest analysis of variance were done by MATATC statistical software and means were compared using Duncan’s multiple test range.Results: When frost occurred, the phonological stages of plants in planting dates of 1 and 11 Dec. were vegetative growth and tuberization stages respectively, so that all haulms were killed, while plants in planting date of 21 Dec. didn’t emergence from soil. The yield of 11 Dec. planting date was significantly higher than 1 Dec at 5% probability level. Haulm growth, crop growth rate and relative growth rate of all cultivars were negative during the first sampling period after frost occurrence. The recovery rate of Savalan cultivar was higher as compared with other cultivars. Due to higher tuber and crop growth rate, Savalan cultivar produced the highest yield in 1 and 11 Dec. The maximum relative growth rate in planting dates of 1 and 11 Dec. were recorded for Sante and Savalan cultivars respectively. The yield of 21 Dec. planting date was significantly higher than1 and 11 Dec at 1% probability level. Conclusion: The findings of this study suggest that to minimize the risk of yield loss by frost, planting of potato should be avoided before late January in Khuzestan province and Savalan cultivar is recommended for this area.