ارزیابی فعالیت های زیست‌شناختی اسانس و عصاره های صمغ گیاه وشا (dorma ammoniacum d. )

سابقه و هدف: وشا یک گیاه مونوکارپیک (تک زاد) است که بومی مرکز ایران است. حضور سسکویی ترپن ها در صمغ گیاه، نقش دفاعی مهمی در برابر قارچ ها و باکتری های بیماری زا ایجاد می کند. هدف از مطالعه حاضر ، ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی اسانس و عصاره های اتیل استات ، کلروفرم ، هگزان و متانولی و اسانس صمغ وشا و همچنین تعیین ترکیبات موجود در اسانس است. با توجه به این که شرایط اقلیمی بر بیوسنتز متابولیت‌های ثانویه تاثیرگذار است، در این تحقیق عصاره صمغ گیاه وشای موجود در منطقه‌ی شاهرود از دیدگاه فیتوشیمیایی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: اسانس صمغ گیاه وشای جمع آوری شده از اطراف روستای طرود شاهرود با استفاده از gc و gc / ms مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و عصاره گیری با استفاده از دستگاه سوکسله با استفاده از حلال های با قطبیت مختلف از جمله هگزان ، کلروفرم ، اتیل استات و متانول انجام گرفت. ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس به همراه عصاره های اتیل استات ، کلروفرم ، هگزان و متانولی صمغ دورما آمونیکوم با استفاده از روش dpph و غربالگری ضد باکتریایی با استفاده از روش انتشار دیسک دیفیوژن و میکروبراث دایلوشن انجام شد. حداقل غلظت مهار کنندگی (mic) و حداقل غلظت میکروب کشی (mbc) در برابر تعدادی از باکتریها اندازه گیری شد.یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که عصاره اتیل استات با ic50 = 69.0 میکروگرم بر میلی لیتر دارای بالاترین فعالیت آنتی اکسیدانی و اسانس صمغ با ic50 = 166.0 میکروگرم بر میلی لیتر دارای فعالیت آنتی اکسیدانی متوسطی می باشد. عصاره های متانولی (31.25 میکروگرم بر میلی لیتر) و کلروفرمی (62.50 میکروگرم بر میلی لیتر) فعالیت ضد باکتری خوبی از خود نشان دادند. آنالیز اسانس اولئوگام رزین گیاه به ‌وسیله‌ی دستگاه gcms منجر به شناسایی 51 ترکیب شد. عمده ترین این ترکیبات شامل، متیل اولئات (%20.2)، متیل پالمیتولئات ( %15.9)، فنچیل استات ( %7.25)، متیل لینولئات ( %6.87)، متیل استئارات یا متیل اکتادکانوئات (%6.64)، اولیک اسید ( %4.97)، پنتادکان ( %3.14)، آلفا گیورجیونن ( %2.66) و بتا بیسابولن ( %2.6) می‌باشند.نتیجه گیری: آمونیکوم به عنوان یکی از مهم‌ترین گونه‌های جنس دورما است. وجود ترکیبات تایید شده، فنولی و پلی‌ فنولی موجود در عصاره یا اسانس و همچنین حضور ترکیبات سسکویی ترپن کومارین ها / فنل ها در عصاره اولئوگام رزین که باعث فعالیت زیست‌شناختی نظیر آنتی‌اکسیدانی و ضد میکروبی و حتی ضد آلزایمر عصاره های صمغ گیاه دورما آمونیکوم گردیده و گیاه را به عنوان کاندیدای مناسبی برای کاربرد دارویی مطرح می کند. این نتایج نشان می دهد که برخی عوامل بیرونی مانند آب و هوا ، خصوصیات خاک ، تنش حشرات و میکروارگانیسم ها ، زمان برداشت محصول ، روش تهیه گیاه و روش استخراج اسانس دورما آمونیکوم ، می توانند در ترکیب شیمیایی اسانس ها و عصاره ها نقش داشته باشند.

Evaluation of biological activities of essential oil and extracts of gum Vasha (Dormea ammoniacum D.)

AbstractBackground and objectives: Vasha is a monocarpic plant endemic to central Iran. The sesquiterpens in the oleo gum resins of vasha display important defense role against fungi and pathogenic bacteria. The aim of the present study was to evaluate the antioxidant and antibacterial activities of essential oil as well as ethyl acetate, chloroform, hexane and methanolic extracts from the gumresin of Dorema ammoniacum and investigating its essential oil constituents. As the biosynthesis of secondary metabolites is affected by the prevailing environmental conditions, in this study, the extracted gum of Dorema ammoniacum from Shahrood region was phytochemically characterized. Materials and methods: Oleo gum resin of vasha was collected from Shahroud (Torud) desert and essential oils were analyzed using GC and GC/MS and extraction was done using Soxhlet extractor with organic solvents of different polarity including hexane, chloroform, ethyl acetate, and methanol. Evaluation of the antioxidant activities of essential oil as well as ethyl acetate, chloroform, hexane and methanolic extracts from gumresin of Dorema ammoniacum were done using 2,2diphenyl1picrylhydrazyl (DPPH) assay, and for the antibacterial screening disk diffusion and Broth micro dilution methods were employed. The minimum inhibition concentration (MIC) and the minimum bactericidal concentration (MBC) were measured against a number of bacteria.Results: The ethyl acetate extract with IC50=69.0 μg/mL showed highest antioxidant activity and essential oil with IC50 = 166.0 μg/ml displayed a moderate antioxidant activity. The methanolic (31.25 μg/mL) and chloroformic (62.50 μg/mL) extracts exhibited high antibacterial activities. Analysis of essential oil of oleogum resin by GCMS led to the identification of 51 compounds. Methyl oleate (20.2%), Methyl palmitoleate (15.9%), Fenchyl acetate (7.25%), Methyl linoleate (6.87%), Methyl stearate (6.64%), Oleic acid, trimethylsilyl ester (4.97%), Pentadecane (3.14%), alpha.Gurjunene (2.66%), beta.Bisabolene (2.6%) were identified as the dominant compounds.Conclusion: D. ammoniacum is one of the most important species of Dorema. The established phenolic and polyphenolic compounds in the extracts or essential oil as well as the presence of sesquiterpens coumarines / phenols in the oleo gum resin extract with biological activities such as antioxidant and antimicrobial and even antiAlzheimer’s makes D. ammoniacum plant as a good candidate for medicinal uses. These results showed that some extrinsic factors such as climate, soil properties, insect and microorganisms stress, harvest time, plant preparation procedure and the method of essential oil extraction in D. ammoniacum may affect chemical composition of the extracts and essential oils. Keywords: Antioxidant activity, Antibacterial activity, Essential oil, Dorema ammoniacum