مطالعه تاثیر تاریخ کاشت بر شاخص‌های زراعی – اقلیمی در مراحل فنولوژی و عملکرد پیاز اصلاح شده بهبهان

سابقه و هدف: شاخص‌های اقلیمی که پایه حرارتی دارند همانند درجه روز رشد و واحد هلیوترمال ابزارهای مفیدی برای پیشبینی رشد و عملکرد محصولات می‌باشند. کارایی تبدیل گرما و نور به ماده خشک به فاکتورهای ژنتیکی، تاریخ کاشت و نوع محصول بستگی دارد. بنابراین دانش محاسبه واحد‌ تجمع حرارتی که در بیشتر منابع از آن به عنوان درجه روز رشد یاد شده است و هم‌چنین سایر مشتقات ریاضی آن مانند واحد هلیو ترمال و کارایی مصرف دما و نور پیش‌نیاز درک مراحل فنولوژی و تاریخ کاشت مناسب برای ارقام مختلف محصولات زراعی می‌باشد. علی‌رغم تحقیقات زیادی که در ارتباط با پیاز در کشور انجام گرفته است تاکنون هیچ گزارشی در ارتباط با مطالعه شاخص‌های زراعی اقلیمی در مراحل مختلف فنولوژی این محصول منتشر نشده است. لذا این پژوهش به منظور مطالعه تاثیر تاریخ کاشت بر شاخص‌های زراعی – اقلیمی در مراحل فنولوژی و عملکرد پیاز اصلاح شده بهبهان اجرا شد.مواد و روش‌ها: این تحقیق به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی شامل چهار تاریخ کاشت از 15 شهریور تا 29 مهر به‌فاصله 15 روز و با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به‌مدت دو سال زراعی (951393) اجرا شد. ژنوتیپ مطالعه شده پیاز اصلاح شده بهبهان بود. نشاها (در مرحله 2 تا 3 برگی) به مزرعه منتقل شدند. مصرف کود بر اساس بر اساس نتایج آزمون خاک و توصیه موسسه تحقیقات خاک و آب صورت گرفت. تاریخ تشکیل سوخ با شاخص نسبت تشکیل سوخ و مجموع تجمعی تخمین زده شد. سوخ‌‌‌ها در زمان افتادگی 50 تا 80 درصد برگ‌ها و شروع خشک شدن آنها برداشت شدند. شاخص‌های زراعی اقلیمی، درجه روز رشد، واحد هلیوترمال و شاخص فتوترمال، در سه مرحله جوانه‌زنی بذر، رشد سبزینه‌ای و تشکیل و نمو سوخ برای هر تاریخ کاشت محاسبه شدند. صفات اندازه‌گیری شده توسط نرم افزار mstatc تجزیه و تحلیل گردید و میانگین‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال 5% مقایسه شدند.یافته‌ها: کوتاه‌ترین فاصله زمانی بین کاشت بذر تا خروج گیاهچه و کمترین درجه روز رشد دریافت شده در این مرحله به تاریخ کاشت 15 شهریور ماه مربوط بود. بیشترین شاخص فتوترمال در مرحله جوانه‌زنی بذر در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب به تاریخ کاشت 30 شهریور و 14 مهر اختصاص یافت. حداکثر درجه روز رشد و واحد هلیوترمال دریافت شده در دوره پرورش نشا به تاریخ کاشت 15 شهریور تعلق داشت و با به تعویق افتادن تاریخ کاشت این شاخص‌ها کاهش یافتند. در دوره رشد گیاه در مزرعه اختلاف درجه روز رشد دریافت شده در کلیه تاریخ کاشت‌های مورد بررسی، علیرغم متفاوت بودن مدت زمان این مرحله در دو سال آزمایش (به استثنای تاریخ کاشت 14 مهر ماه در سال اول آزمایش) چندان قابل ملاحظه نبود. بیشترین عملکرد، کارایی مصرف حرارت و کارایی مصرف واحد هلیوترمال در سال اول و دوم آزمایش به‌ترتیب به تاریخ کاشت 15 و 30 شهریور مربوط بود. کوتاه بودن مرحله نمو سوخ در تاریخ کاشت 29 مهر و مواجه شدن گیاهان با دمای بالا در اواخر این مرحله سبب گردید تا حداقل محصول توسط این تاریخ کاشت تولید شود. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این بررسی بهترین تاریخ کاشت برای پیاز اصلاح شده بهبهان 30 شهریور ماه می‌باشد و با تاخیر افتادن تاریخ کاشت عملکرد کاهش خواهد یافت.

Study The Effect of Planting Date on Agrometeorological Indices at Phenological Stages and Yield of Behbahan bred Onion

Background and objective: Temperature based agrometeorological indices such as growing degree days and helio thermal unit have been reported quite useful to predict the growth and yield of crops. The efficiency of converting heat and radiation energy to dry matter depends on the genetic factors, sowing date and crop type. Hence, the knowledge of calculation heat thermal summation unit, mostly called the growing degree days and its further mathematical derivations like helio thermal unit and heat and radiation use efficiency will be the basic prerequisite of phenology periods and optimum planting date for different crop varieties. In spite of much researches have been done about onion in country, no paper have already published related to study the agrometeorological indices at phonological stages of this crop. This experiment was conducted to study the effect of planting date on agrometeorological indices at phenological stages and yield of Behbahan bred onion.Materials and methods: This research was conducted in randomized complete block deign including four planting dates from 6 September to 21 Octobers with 15 days interval contain four replications at Behbahan Agriculture Research Station for two years (201416). In this experiment studied genotype was Behbahan bred onion. Seedlings were transplanted (at two or three leaf stage). Fertilizers were applied based on soil analysis results according the recommendation of Soil and Water Research Institute.Time of bulbing was estimated based on bulbing ratio and cumulative sums. Agrometeorological indices including growth degree days, helio thermal unit and photo thermal index were calculated at seed germinations, vegetative growth and bulbing and bulb development stages. Bulbs were harvested when 5080% of foliage top had fallen and collapse. Statistical analysis was performed using MSTATC software and mean comparisons were also performed using Duncan’s multiple range test at P≤0.05. Results: The lowest duration between plant to seedling emergence and minimum growth degree days at seed germination stage were appointed to planting date at 6th September. The maximum photo thermal index during seed germination stage belonged to 21st September and 6th Octeber planting dates in the first and second year of experiment, respectively. The maximum growth degree days and helio thermal unit during transplant production belonged to 21st September planting date as well as with delaying planting date these indices decreased. The differences of obtained growth degree day in all studied planting dates were not considerable in plant growth period (Except of sowing date at 6th October in the first year) during two years. The highest yield, thermal use efficiency and helio thermal ones were recorded for 6th and 21st September planting dates in the first and second year, respectively. Reduction of growth and development of bulb in sowing date at 21st October and being exposed to high temperature at the late of this stage led to produce the lowest yield at this planting date.Conclusion: According to the results, the best planting date is 21st September for Behbahan bred onion and delaying sowing date caused in yield reduction.