برخی خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه دارویی اسطوخودوس(lavandula angustifolia)در پاسخ به تنش خشکی وکود کمپوست و ورمی‌کمپوست

سابقه و هدف: گیاهان دارویی نقش مهمی در سلامت انسان دارند و بسیاری از مردم به سمت مصرف گیاهان دارویی گرایش پیدا کرده‌اند. لذا تولید گیاهان دارویی و همچنین پژوهش در موضوعات گوناگون مرتبط به آنها در حال افزایش است. بهبود کیفیت گیاهان دارویی تولیدی ضروری به نظر می‌رسد. اسطوخودوسlavandula angustifolia)) گیاهی دارویی از تیره نعناعیان میباشد که سابقه‌ای طولانی در درمان کم ‌اشتهایی، زردی، سر‌درد، آسم و اختلالات کبدی دارد. در این مطالعه تاثیر مقادیر مختلف کود کمپوست حاصل از پسماند جامد شهری و ورمی‌کمپوست حاصل از بقایای میدان میوه و تره‌ بار بر روی خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی اسطوخودوس، تحت تنش خشکی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها:این پژوهش بصورت طرح تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه شیراز در سال 1396 صورت گرفت. تیمارها شامل تنش خشکی در سه سطح صفر، 5 و 9 روز و کاربرد کودهای کمپوست و ورمی‌کمپوست، هر یک در سه سطح صفر، 10 و 30 درصد حجم گلدان‌ها بود. تاثیر کمپوست و ورمی‌کمپوست بر رشد، خصوصیت آنتی‌اکسیدانی، ترکیبات فنلی، پرولین و ترکیبات اسانس گیاه دارویی تحت تنش خشکی اندازه‌گیری شد. کمپوست از پسماندهای شهری، تحت شرایط هوازی به وسیله ارگانیسم‌های زنده و ورمی‌کمپوست نیز از بقایای محصولات کشاورزی و میدان میوه و تره بار به وسیله فرایندهایی که توسط کرم‌های خاصی انجام می‌شود، تهیه گردید. تجزیه آماری داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار 16 spss انجام شد. مقایسه میانگین‌ها با آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال خطای 5 درصد انجام شد (p≤ 0.05).یافته‌ها: نتایج نشان داد که تاثیر تنش خشکی بر کلیه صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. سطح 10 درصد ورمی‌کمپوست موجب افزایش رشد ریشه شد. در تیمارهای کمپوست، ورمی‌کمپوست و تنش خشکی وزن تر اندام هوایی گیاه بیشترین میزان رشد را در گیاه شاهد نشان داد. بیشترین میزان پرولین ( μmol/g fw10.81) در تیمار تنش خشکی 9 روزه همراه با کمپوست و ورمی‌کمپوست 30 درصد و کمترین میزان آن (μmol/g fw 2.9 ) در تیمار شاهد مشاهده شد. در تیمار تنش خشکی همراه کمپوست و ورمیکمپوست 30 درصد بیشترین خاصیت آنتی‌اکسیدانی (μmol/g dw 7.15 ) مشاهده شد. بیشترین میزان محتوای فنولی (μmol/g dw 10.64) در گیاهان تیمار شده با ورمی‌کمپوست 10 درصد و تنش خشکی 9 روزه مشاهده شد و کمترین میزان آن (μmol/g dw 5.96) در تیمار کمپوست 30 درصد و تیمار ورمی‌کمپوست 10 درصد بدون تنش خشکی مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج بدست آمده بیانگر آن است که استفاده از کود ورمی‌کمپوست در مقادیر کم می‌تواند موجب بهبود خصوصیات کمی و کیفی گیاه اسطوخودوس در شرایط تنش خشکی گردد در حالیکه استفاده از کمپوست حاصل از پسماند جامد شهری موجب کاهش مواد موثره گیاه دارویی اسطوخودوس گردید. لذا پیشنهاد می‌شود که در تهیه کمپوست از ضایعات کشاورزی استفاده شود و پسماند شهری تا حد امکان کمتر مصرف گردد.

Some physiological characteristics of the medicinal plant Lavandula angustifolia in response to drought stress, compost and vermicompost

Background and objectives: Medicinal plants play an important role in human health and many people tend to use these drugs. The need for medicinal plants production and research on different subjects which are related is increasing. Therefore, improving the quality of medicinal plants products seems essential. Lavender (Lavandula angustifolia) is an herbaceous medicinal plant that has a long history of treating low levels of jaw, jaundice, asthma, liver and spleen disorders, nausea, asthma, and neurological disorders. In this study, the effect of different amounts of compost fertilizers obtained from solid municipal waste and vermicompost from fruit and vegetable field remnants on qualitative and quantitative characteristics of Lavender plant under drought stress was investigated with three replications.Materials and methods: This research was a randomized design in greenhouse of Shiraz University in 2017 .Treatments include drought stress at three levels of 0, 5 and 9 days, and compost and vermicompost fertilizers each one in three levels of 0, 10 and 30% of the volume of soil pots. The effects of compost and vermicompost fertilizers on growth, physiological characters such as antioxidants property, phenol content, proline and secondary metabolites in essential oil at different salinity stress were measurement. The compost prepared from municipal waste under aerobic conditions and by the activity of microorganisms. The vermicompost was prepared from agricultural waste and fruit by processes using special worms. The data was analyzed using SPSS 16.0 software. Mean comparisons were made by Duncan’s multiple range test at 0.05 (P≤ 0.05).Results: The results showed that the effect of drought stress on all traits was significant, 10% vermicompost increased root growth. In compost and vermicompost treatments and drought stress, fresh weight of shoot had the highest growth rate in the control plant. The highest amount of proline (10.81 μmol/g FW) was observed in 9day drought stress treatment with compost and vermicompost 30% and lowest (2.9 μmol/g FW) in control treatment. The antioxidant level of the plant leaves increased compared to the same treatment without stress. The highest antioxidant activity (7.15 μmol/g DW) was observed in drought stress treatment. The highest amount of phenolic content (10.64 μmol/g DW) was observed in plants treated with 10% vermicompost and nine days of drought stress and the lowest amount (5.96 μmol/g DW) was observed in 30% compost treatment and 10% vermicompost treatment without drought stress. Conclusion: The results indicate that using vermicompost fertilizer in low concentrations can improve the quantitative and qualitative properties of lavender plant under drought stress conditions and the use of compost from solid municipal waste reduces the effective content of lavender plant it turned out. . It is recommended that agricultural waste can be used in the preparation of compost and that urban wastage can be consumed as little as possible