اثر محلول پاشی سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید بر عملکرد و اجزای عملکرد خرفه (portulaca oleracea) تحت شرایط کم‌آبی

سابقه و هدف: خرفه (portulaca oleracea l.) یکی از گیاهان دارویی با ارزش از خانواده portulacaceae است که از این گیاه به عنوان سبزی برگی و کاربردهای دارویی می‌توان استفاده کرد. کمبود آب یکی از تنش‌های غیرزیستی عمده است که اثرات نامطلوبی بر رشد و عملکرد گیاهان دارد. استفاده از تنظیم‌کننده‌های رشد مانند سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید سبب افزایش مقاومت گیاهان به تنش‌های زیستی و غیرزیستی می‌شود و به‌عنوان یک راهبرد برای جلوگیری از اثرات مخرب تنش‌های محیطی است. با توجه به مشکلات کم‌آبی در کشور و کاربرد گسترده خرفه در صنایع دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی، این تحقیق به منظور بررسی اثرات سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات کمی و کیفی علوفه خرفه تحت تنش کم‌آبی به اجرا درآمد.مواد و روش‌ها: برای انجام این آزمایش مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت‌پلات بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور اردبیل اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل چهار سطح آبیاری (آبیاری بعد از 70، 100، 130 و 160 میلی‌متر تبخیر از تشتک کلاس a) و سه سطح محلول‌پاشی شامل شاهد (محلول‌پاشی با آب)، محلول‌پاشی با سالیسیلیک اسید (یک میلی‌مولار) و محلول‌پاشی با آبسیزیک اسید (50 میکرومولار) در مراحل پنج برگی و گل‌دهی کامل بودند. تیمارهای آبیاری و محلول‌پاشی به ترتیب در کرت‌های اصلی و فرعی قرار گرفتند. در این پژوهش، عملکرد و اجزای عملکرد دانه، عملکرد علوفه تر و خشک و نیز پروتئین خام علوفه خرفه ارزیابی شدند.یافته‌ها: نتایج تحقیقات نشان دادند تنش کمبود آب موجب افت تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیکی و دانه گردید. محلول‌پاشی با سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید موجب افزایش معنی‌دار تعداد کپسول در بوته (به ترتیب 13.2، 10.9 درصد)، عملکرد بیولوژیکی (به ترتیب 15.2 و 13.1 درصد) و عملکرد دانه (به ترتیب 16.1 و 13.3 درصد) شد. عملکرد علوفه تر و خشک و نیز درصد و عملکرد پروتئین خام علوفه تحت تنش کمبود آب به ترتیب 66.8، 65.7، 35.4 و 80.8 درصد کاهش یافتند. کاربرد سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید موجب افزایش معنی‌داری در عملکرد علوفه تر و خشک و عملکرد پروتئین علوفه خرفه شد.نتیجه‌گیری: در تمام صفات مورد بررسی تفاوت معنی‌داری از لحاظ آماری بین سطوح محلول‌پاشی با سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید وجود نداشت. بنابراین، محلول‌پاشی با سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید برای بهبود عملکرد دانه و علوفه خرفه به ویژه تحت تنش کم آبی توصیه می‌گردد.

Effect of salicylic acid and abscisic acid on yield and yield components of common purslane (Portulaca oleracea) under water deficit

Effect of salicylic acid and abscisic acid on yield and yield components of common purslane (Portulaca oleracea) under water deficitAbstractBackground and objectives: Purslane (Portulaca oleracea L.) is one of the most valuable herbs of the Portulacaceae family, which can be used as herbs and medicinal purposes. Water deficit is one of the major abiotic stresses that have adverse effects on plant growth and yield. The application of growth regulators such as salicylic acid and abscisic acid increases the resistance of plants to stresses and is a strategy to prevent the destructive effects of environmental stresses. Due to the low water resources in the country and the widespread use of purslane in the pharmaceutical, cosmetic, health and food industries, this study was conducted to investigate the effects of salicylic acid and abscisic acid on yield, yield components and some quantitative and qualitative traits of purslane forage under water deficit stress.Materials and methods: Field experiment was carried out as splitplot based on randomized complete block design with three replications in 2018. Treatments were four levels of water supply (irrigation after 70, 100, 130 and 160 mm evaporation from class A pan) and three levels of foliar application (control (foliar application of water), foliar application of salicylic acid (1 μmolar) and foliar application of abscisic acid (50 μmolar). Irrigation and foliar application treatments were allocated to main and sub plots, respectively.Results: Decreasing water supply led to reduction in number of capsules per plant, number of grains per capsule, number of grain per plant, biological and grain yield. Foliar application of salicylic acid and abscisic acid caused significant increase in number of capsules per plant (13.2 and 10.9% respectively), biological (15.2 and 13.1% respectively) and grain (16.1 and 13.3% respectively) yield. Fresh and dry forage yield and crude protein percentage and yield decreased 66.8, 65.7, 35.4 and 80.8% respectively as a result of water deficit. Fresh and dry forage yield and crude protein yield significantly enhanced by foliar application of salicylic acid and abscisic acid.Conclusion: There was no significant difference between salicylic acid and abscisic acid foliar application. Therefore, regarding to beneficial effects of salicylic acid and abscisic acid on grain and forage yield of purslane, foliar application of salicylic acid and abscisic acid recommended for the study area. This would become more important under conditions where water availability is limited.Keywords: drought stress, forage crude protein, growth regulators, purslane