ارزیابی لاین های s1 گرده افشان چغندرقند با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی

سابقه و هدف: گیاهان در مراحل مختلف رشد و نمو خود با تنش‌های زیستی و غیرزیستی مواجه می‌شوند. تنش خشکی به عنوان یک تهدید جدی برای تولید موفق محصولات در سراسر جهان از جمله ایران می‌باشد. یکی از راه‌های انتخاب ارقام متحمل به خشکی، ارزیابی و تعیین قدرت سازگاری آن‌ها در دو محیط تنش و بدون تنش است و با استفاده شاخص‌های گزینش می‌توان ژنوتیپ‌های متحمل را انتخاب کرد. هدف از این تحقیق ارزیابی لاین‌های s1 گرده‌افشان چغندرقند تحت شرایط بدون تنش و تنش خشکی به منظور گزینش لاین‌های امید بخش و متحمل به خشکی می‌باشد.مواد و روش‌ها: این آزمایش به منظور ارزیابی شاخص‌های تحمل به خشکی تعداد 30 ژنوتیپ چغندرقند (29 لاین s1 گرده‌افشان به همراه جمعیت اصلاحی اولیه) و روابط آنها با عملکرد شکر در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1395 انجام شد. آبیاری‌ها تا مرحله تنک و وجین (استقرار بوته‌ها) به طور معمول انجام شد. آبیاری‌های بعدی در شرایط بدون تنش پس از 90 میلی‌متر و در شرایط تنش خشکی پس از 200 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a صورت گرفت. در ارزیابی تحمل و حساسیت لاین‌های مورد مطالعه به تنش خشکی از شاخص‌های ysi (شاخص پایداری عملکرد)، tol (شاخص تحمل)، mp (میانگین حسابی محصول‌دهی)، gmp (میانگین هندسی محصول‌دهی)، ssi (شاخص حساسیت به تنش)، sti (شاخص تحمل به تنش)، dti (شاخص تحمل به خشکی)، bti (شاخص تحمل چغندرقند)، harm (میانگین هارمونیک)، yi (شاخص عملکرد)، yr (کاهش عملکرد) و di (شاخص مقاومت به خشکی) استفاده شد. برای مطالعه هم زمان متغیرها، ارتباط بین شاخص ها و شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل تجزیه به مولفه‌های اصلی انجام و نمایش ترسیمی بای پلات بر اساس دو مولفه اول ترسیم شد. تجزیه واریانس و برآورد همبستگی‌ها با نرم افزار آماری sas 9.1 و تجزیه به مولفه‌های اصلی و رسم نمودار بای پلات به کمک نرم افزار minitab18.1 انجام شد. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که از نظر عملکرد شکر بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی و رژیم‌های مختلف آبیاری تفاوت معنی‌داری در سطح یک درصد وجود دارد. بیشترین عملکرد شکر در شرایط بدون تنش و تنش خشکی به ترتیب در لاینs1-45 (8.98 تن در هکتار) و s1-3 (5.15 تن در هکتار) مشاهده گردید. لاین‌هایs1-80، s1-95، s1-45، s1-3، s1-13، s1-8 و جمعیت اصلاحی اولیه در در هر دو شرایط آبیاری، عملکرد شکر بالاتر از میانگین داشتند و بر پایه دستورالعمل فرناندز جزو گروه a (عملکرد بالا در شرایط بدون تنش و تنش) قرار گرفتند. مطالعه ضرایب همبستگی بین شاخص‌های تحمل و عملکرد شکر در شرایط بدون تنش و تنش خشکی حاکی از برتری شاخص‌های mp، gmp، sti، bti و harm بود.نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج نشان داد که لاین‌هایs13، s1-45 و s1-80 را که هم از لحاظ شاخص‌های mp، gmp و sti و هم از لحاظ عملکرد شکر تحت شرایط تنش در سطح بالایی قرار داشتند به عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها به تنش خشکی شناسایی شد.

Evaluation of sugar beet S1 pollinator lines using drought tolerance indices

Background and objectives: Plants are encountered with biological and nonbiological stress at different stages of their development. Drought stress is a serious threat to producing successful crops around the world, including Iran. One of the ways to select drought tolerant cultivars is to evaluate and determine their compatibility in two stressed and nonstressed environments. And also with using selectable indices, tolerant genotypes can be selected. The aim of this study was to evaluate of sugar beet S1 pollinator lines under nonstress and drought stress conditions in order to select promising and drought tolerant lines.Materials and methods: This experiment was conducted to evaluate the drought tolerance indices of 30 sugar beet genotypes (29 S1 pollinator lines with origin population) and their relationship with sugar yield in Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center in two separate experiments under field conditions with randomized complete block design with three replications in 2016. Irrigation was done routinely up to the thinning. Subsequent irrigations were done after 90 mm and 200 mm evaporation from the class A evaporation pan in nonstress and drought stress conditions, respectively. Yield Stability Index (YSI), Stress Tolerance (TOL), Mean Productivity (MP), Geometric Mean Productivity (GMP), Stress Susceptibility Index (SSI), Stress Tolerance Index (STI), Drought Tolerance Index (DTI), Beet Tolerance Index (BTI), Harmonic Mean Index (HARM), Yield Index (YI), Reduction Yield Index (YR) , Drought Index (DI) indices were used to evaluate susceptibility and tolerance of the genotypes. To study the variables simultaneously, the relationship between the indices and the identification of tolerant genotypes was performed by the principal component analysis and the plot of the plot was plotted based on the first two components. Analysis of variance and estimation of correlations were performed with SAS 9.1 software and also analysis of the main components and plotting the biplot charts were done using Minitab 18.1 software. Results: Combined analysis of variance showed that there was a significant difference (p≤0.01) among studied genotypes and different irrigation regimes for sugar yield. The highest yield of sugar in nonstress and drought stress conditions were observed in S145 (8.98 ton / ha) and S13 (5.15 ton / ha), respectively. S180, S195, S145, S13, S113, S18 lines and origin population had sugar yield above average under both conditions of irrigation and they were in group A (high yield under nonstress and stress conditions) based on Fernandez’ instructions. The study of correlation coefficients between sugar yield and tolerance indices in nonstress and drought stress conditions indicated the superiority of MP, GMP, STI, BTI and HARM indices. Conclusion: In general, the results showed that S13, S145 and S180 lines, both in terms of MP, GMP, STI, and sugar yield indicators under stress conditions, they can be identified as the most susceptible genotypes to drought stress.