ارزیابی تاثیر تغذیه آلی، زیستی و شیمیایی بر رشد و عملکرد کرچک (ricinus communis)

سابقه و هدف: مصرف نهاده‌های شیمیایی علاوه بر آلودگی آب و خاک و کاهش کیفیت محصولات زراعی و دارویی، سبب مشکلات زیست‌محیطی نیز گردیدها ست. در کشاورزی پایدار، کودهای آلی و زیستی به عنوان جایگزینی مناسب برای کودهای شیمیایی به شمار می‌آیند و می‌توانند باعث بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاهان شوند. با توجه به اهمیت گیاه دارویی کرچک و مصارف گسترده آن در صنایع مختلف، این تحقیق جهت دستیابی به رشد و عملکرد قابل قبول با کاربرد تلفیقی کود زیستی، ورمی کمپوست و نیتروژن اجرا شد. مواد و روش‌ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در سال 1396 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل کود نیتروژن در سه سطح، عدم مصرف ، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار، ورمی‌کمپوست در سه سطح عدم کاربرد، 5 و 10 تن در هکتار، کود زیستی قارچ piriformospora indica در دو سطح عدم تلقیح و تلقیح بودند. صفاتی مانند وزن‌تر و خشک گیاه، ارتفاع گیاه، تعداد برگ، سطح برگ، طول و قطر‌ گل‌آذین، رنگدانه‌های فتوسنتزی، تعداد دانه در کپسول، تعداد کپسول در بوته، وزن هزار دانه، درصد روغن، عملکرد بذر و روغن مورد مطالعه قرار گرفتند.یافته‌ها: با توجه به نتایج حاصل، ترکیب تیماری عدم تلقیح با کود زیستی+ کاربرد 10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست + 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن یشترین ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، قطر ساقه، وزن‌تر و خشک گیاه را در مقایسه با سایر ترکیب‌های تیماری نشان داد. همچینین بیشترین میزان عملکرد بذر در ترکیب تیماری عدم تلقیح با کود زیستی+ عدم کاربرد ورمی‌کمپوست + 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به میزان 2824 کیلوگرم و روغن در تیمار تلقیح با کود زیستی+ کاربرد 10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست + 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به میزان1185.1 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بالاترین میزان درصد روغن به میزان 43.30 درصد در ترکیب تیماری عدم تلقیح با کود زیستی+ کاربرد 10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست + 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و کمترین در تیمار شاهد به میزان 36 درصد حاصل شد. عملکرد روغن همبستگی مثبت و معنی‌داری با تعداد دانه در بوته (r=0.74) نشان داد. بالاترین ضریب تشخیص رگرسیون گام به گام (0.68) برای صفت تعداد دانه در یک بوته حاصل گردید.نتیجه گیری: صفت تعداد دانه در بوته و وزن هزاردانه و ترکیب تیماری ترکیب تیماری تلقیح با کود زیستی+کاربرد 10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست+عدم کاربرد نیتروژن می‌توانند انتخاب مناسبی جهت رسیدن به بالاترین عملکرد روغن گیاه کرچک در راستای کشاورزی پایدار و کاهش مصرف نیتروژن از منابع شیمیایی باشند.

The Effect of Organic, Biofertilizer and Chemical Fertilizer on Growth and Yield of Castor Bean (Ricinus communis)

Background and objectives: Application of chemical fertilizers besides contaminating the water and soil resources, and reducing the quality of agricultural and medicinal products has created serious environmental issues. Plant nutrients management is an important factor for increasing growth and yield of plants. In sustainable agriculture, biological and organic fertilizers are an alternative to chemical fertilizers that they can improve the quality and quantity of plants. Based on this, due to the importance of castor and its extensive use in various industries, an integrated nutrition system assessment was carried out on Ricinus communis L. for simultaneous use of biofertilizer, vermicompost fertilizer and nitrogen fertilizer. Materials and methods: The experiment was included nitrogen fertilization at three levels 0 (N0), 75 (N1), 150 (N2), kg ha1, vermicompost at three levels of application 0 (V0), 5 (V1) and 10 (V2) t ha1 and biofertilizer in two levels of noninoculation (P1) and inoculation with biofertilizer (P2). The experiment was performed in a factorial base on randomized complete block design with three replications was conducted at experimental farm of Faculty of Agriculture, Azarbaijan Shahid Madani University in 2017. Parameters such as plant fresh and dry weight, height, number of leaves, leaf area, pigments content, inflorescence length and diameter, number of capsules per plant, number of seed per capsules, 1000 seeds weight, seed and oil yield and oil content were measured. Results: The results showed that combination of noninoculation+ vermicompost 10 t ha1+nitrogen 150, kg ha1 was the most effective treatment for increasing the plant height, number of branches, stem diameter, weight and dry weight of the plant. Also, the highest seed and oil yield were obtained in noninoculation+ vermicompost 0 t ha1+nitrogen 150, kg ha1 and inoculation+ vermicompost 10 t ha1+nitrogen 150, kg ha1 treatments with 2824 and 1185.1 kg ha1, respectively. The highest and lowest oil content were 43.31% and 36%, in the noninoculation + vermicompost 10 t ha1+nitrogen 150, kg ha1 and control (nonapplication of fertilizer) treatments, respectively. The Oil yield per plant was positively correlated with number of seeds per plant (r = 0.74). The maximum coefficient of determination for stepwise regression was obtained for the number of seeds per plant (0.68). Conclusion: The number of seeds per plant can be the suitable trait to achieve a higher oil yield per plant. The treatment combination of inoculation+ vermicompost 10 t ha1+nitrogen 150, kg ha1 through increasing the number of seeds per plant and the treatment combination of inoculation+ vermicompost 10 t ha1+nitrogen 0 kg ha1 through increasing the 1000 seed weight showed higher oil yield per hectare compared to other treatment combination. Therefore, the treatment combination inoculation+ vermicompost 10 t ha1+nitrogen 0, kg ha1 can be a good choice for achieving the highest oil yield per hectare in sustainable agriculture and reducing the consumption of nitrogen from chemical sources.