مطالعه تاریخ سوخ‌دهی و صفات مرفولوژیک جمعیت‌های بومی و ارقام تجاری پیاز در خوزستان

سابقه و هدف: پیاز با سطح زیر کشت 63685 هکنار یکی از مهم‌ترین سبزی‌ها در ایران می‌باشد. بخش قابل توجهی از بذر ارقام روز کوتاه پیاز از طریق واردات تامین می‌شود که شرایط را برای حذف و فرسایش ژنتیکی توده‌های بومی فراهم نموده است. اما علیرغم این فرسایش، تنوع وسیعی در این توده‌ها گزارش شده است. در بین این توده‌ها، توده‌هایی با عملکرد بالا، خاصیت انبارمانی طولانی و مقاوم به آفات در مطالعات گوناگون مشاهده شده است، بنابراین مطالعه کمی و کیفی این توده‌ها حائز اهمیت فراوانی میباشد. در همین راستا این پژوهش به منظور مطالعه تاریخ سوخ‌دهی، صفات مرفولوژیک و همبستگی صفات جمعیت‌های بومی جنوب کشور و دو رقم تجاری پریماورا و تگزاس‌ارلی‌گرانو صورت گرفت. مواد و روش‌ها: این تحقیق به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی شامل هشت تیمار (پیاز اصلاح شده بهبهان، توده‌های محلی بهبهان، پادوک، رامهرمز، برازجان، ایرانشهر و ارقام تگزاس‌ارلی‌گرانو و پریماورا) با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به‌مدت دو سال زراعی (93-1392) اجرا شد. بذور در اواسط مهر ماه در خزانه کشت و نشاها (در مرحله 2 تا 3 برگی) و در اواخر آذر ماه به زمین اصلی منتقل شدند. تاریخ تشکیل سوخ با شاخص نسبت تشکیل سوخ و مجموع تجمعی تخمین زده شد. سوخ‌‌‌ها در زمان افتادگی50 تا 80 درصد برگ‌ها و شروع خشک شدن آنها برداشت شدند. نتایج حاصله توسط نرم افزار mstatc تجزیه و تحلیل گردید و میانگین‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن مقایسه شدند.یافته‌ها: در سال اول آزمایش در جمعیت‌های مورد مطالعه سوخ از 27 اسفند با طول روز 11 ساعت و 56 دقیقه تا 3 فروردین با طول روز 12 ساعت و 5 دقیقه تشکیل شد. در سال دوم آزمایش زمان سوخ‌دهی از 12 فروردین با طول روز 12 ساعت و 32 دقیقه تا 30 فروردین با طول روز 13 ساعت و 5 دقیقه متغیر بود. حداکثر عملکرد کل در سال اول و دوم آزمایش به‌ترتیب توسط توده محلی پادوک و رقم تگزاس‌ارلی‌گرانو تولید شد. بیشترین عملکرد قابل فروش به رقم پریماورا مربوط بود. در ارقام تگزاس‌ارلی‌گرانو و پریماورا بولتینگ مشاهده نگردید. حداکثر و حداقل دوقلویی به‌ترتیب به رقم پریماورا و توده محلی برازجان مربوط بود. بیشترین درصد ماده خشک سوخ به پیاز اصلاح شده بهبهان تعلق داشت. مطالعه ضرایب همبستگی مشخص نمود عملکرد کل و قابل‌فروش با بولتبنگ و دوقلویی همبستگی منقی و معنی‌داری دارند. بین درصد ماده خشک سوخ و درصد کل مواد جامد محلول سوخ رابطه مثبت و معنیداری مشاهده گردید. نتیجه‌گیری: همه جمعیت‌های مورد مطالعه روز کوتاه بودند. بر اساس نتایج این بررسی برای کشت پیاز در خوزستان رقم تگزاس‌ارلی گرانو بهترین رقم می‌باشد. در میان جمعیت‌های بومی، پیاز اصلاح شده بهبهان، از نظر حساسیت پایین به دوقلویی و بالا بودن درصد ماده خشک سوخ، مناسب‌ترین جمعیت می‌باشد.

Study the Bulbing Date and Morphological Characters of Landrace Populations and Onion Commercial Cultivars in Khuzestan region

Background and objective: Onion is one of the most important vegetable in Iran. Harvested area of onion is 63685 hectars. Significant amount of short day onion seed is imported to Iran that caused genetical deperssion of landraces onion. However, high diversity have been reported in Iranian landraces onioin. Populations that produced high yield, exhibited long storability and resistant to pests have been observed in landraces onion. Therefore study the qualitative and quantitative characters of landraces onion are very important. This research was conducted to study bulbing date, morphological characters and correlation coefficient among characters in landraces onion of southern Iran and commercial cultivars. Material and method: This research was conducted in randomized complete block deign including eight populations (Behbahan, padook, Ramhormoz, Iranshahr and Borazjan landraces, Texas early grano and Primavera cultivars and Behbahan bred onion) with four replications at Behbahan Agriculture Research Station for two years (201214). Seeds were sown in nursery in early October and seedling transplanted (at two or three leaf stage) in mid Novenmber. Earliest time of bulbing was estimated using bulbing ratio and cumulative sums. Bulbs were harvested when 5080% of foliage top had fallen and collapse. Results were analyzed by MSTATC statistical software and comparison of meanes were done using Duncan,s Multiple Range Test.Results: In the first year of experiment bulbing occurred from photoperiod of 11 h and 56 min (19 March) to 12 h and 5 min (22 March). Bulbing dates were from photoperiod of 12 h and 32 min (31 March) to 13 h and 5 min (18 April) in the second year. The highest total yield were produced by Padook landrace and Texas early grano cultivar in the first and second year respectively. Parimavera cultivar produced the highest marketable yield. Bolting was not observed in Perimavera and Texas early grano cultivars. Primavera cultivar and Borazjan landrace showed the highest and lowest doubling bulb respectively. The highest bulb dry matter percentage belong to Behbahan bred onion. Results of correlation coefficient indicated total and marketable yield exhibited significant negative correlation with bolted plants and doubling bulb. Bulb dry matter percentage had positive and significant correlation with total soluble solid percentage. Conclusion: Bulbing occurred on short day in all studied populations. According to results Texas early grano is The best cultivar for onion production in Khuzestan province. Among landrace populations, Behbahan bred onion in regard to low sensitivity to doubling bulb and high bulb dry matter percentage is superior population.