ارزیابی برخی خصوصیات فیزیولوژیک و مورفولوژیک سه ژنوتیپ انار زینتی (punica granatum l.) تحت تنش شوری

سابقه و هدف: انار (punica granatum l.) از خانواده punicaceae، یک میوه محبوب گرمسیری و نیمه‌گرمسیری است که بومی مناطقی از ایران تا هیمالیا در شمال هندوستان می‌باشد. انار به‌صورت گسترده در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران و همچنین مناطقی که تحت تاثیر شوری هستند، کشت و کار می‌شود. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی تحمل به شوری سه ژنوتیپ انار زینتی و معرفی متحمل‌ترین ژنوتیپ جهت توسعه در فضای سبز بود. مواد و روش‌ها: یک آزمایش گلدانی در طول دوره نه ماهه جهت ارزیابی و مقایسه تحمل به شوری سه ژنوتیپ انار زینتی طی سالهای 97-1396 صورت گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور 1 شوری آب آبیاری در پنج سطح 1، 3، 5، 7 و 9 دسی‌زیمنس بر متر و 2 ژنوتیپ‌های زینتی انار در سه سطح (گلنار سروستان، گلنار شهداد و گلنار ساوه) و با چهار تکرار و مجموع 60 گلدان انجام شد. در مدت آزمایش برخی از صفات رویشی مانند درصد برگ‌های ریزش یافته، درصد برگ‌های نکروزه و سبز اندازه‌گیری شدند. همچنین در پایان آزمایش نیز عملکرد رویشی، وزن تر و خشک برگ‌ها و اندام هوایی، نشت یونی، محتوای نسبی آب برگ و شاخص کلروفیل و محتوی سدیم، پتاسیم، کلر و نسبت سدیم به پتاسیم در برگ‌ها اندازه‌گیری شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که نوع ژنوتیپ و سطح شوری بر تغییرات صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و غلظت عناصر غذایی دارای اثر معنی‌داری بود. در تمامی ژنوتیپ‌های مطالعه شده با افزایش سطح شوری، شاخص‌های رشد شامل ارتفاع شاخه، قطر شاخه، تعداد برگ کل، درصد برگ‌های سبز، وزن تر و خشک اندام هوایی، محتوی رطوبت نسبی، شاخص کلروفیل برگ‌ها کاهش و درصد برگهای نکروزه، درصد برگ‌های ریزش یافته و درصد نشت یونی افزایش یافتند. این در حالی بود که میزان کاهش و افزایش در صفات اندازه‌گیری شده در بین ژنوتیپ‌های مطالعه شده با یکدیگر اختلاف معنی‌داری داشت. ارزیابی غلظت عناصر غذایی در برگ نشان داد که در تمامی ژنوتیپ‌های مطالعه شده، بیشترین مقدار کلر و سدیم، نسبت سدیم به پتاسیم در شوری 9 دسی‌زیمنس بر متر، مشاهده شد. همچنین، در تمام ژنوتیپ‌های مورد بررسی کاهش ارتفاع و سطح برگ به‌ترتیب از شوری 5 و 7 دسی‌زیمنس بر متر به‌طور معنی‌دار شروع به کاهش کرد. افزایش نکروزگی، کاهش درصد برگ سبز و کاهش محتوای نسبی آب برگ در ژنوتیپ گلنار سروستان از شوری 5 دسی‌زیمنس بر متر و در ژنوتیپ‌های گلنار شهداد و گلنار ساوه از شوری 7 دسی‌زیمنس بر متر مشاهده شد. در ژنوتیپ‌های گلنار سروستان و گلنار ساوه در شوری 7 دسی‌زیمنس بر متر و در ژنوتیپ گلنار شهداد از شوری 9 دسی‌زیمنس بر متر ریزش برگ‌ها افزایش یافت. در دو ژنوتیپ گلنار سروستان و گلنار شهداد نشت یونی در شوری 7 دسی‌زیمنس بر متر و در ژنوتیپ گلنار ساوه در شوری 5 دسی‌زیمنس بر متر به‌طور معنی‌داری نسبت به شوری‌های سطوح پائین‌تر (1و 3 دسی‌زیمنس بر متر) افزایش یافت. در سطوح بالای شوری (7 و 9 دسی‌زیمنس بر متر) ژنوتیپ‌های گلنار شهداد و گلنار ساوه نسبت به گلنار سروستان به‌طور معنی‌داری جذب سدیم، کلر و نسبت سدیم به پتاسیم کمتری را نشان دادند. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج بررسی حاضر در مجموع ژنوتیپ‌های گلنار شهداد و گلنار ساوه به‌تریتیب به عنوان متحمل‌ترین و حساس‌ترین ژنوتیپ‌ نسبت به تنش شوری انتخاب شدند. ژنوتیپ گلنار شهداد توانست از طریق افزایش جذب پتاسیم در مقابل سدیم و در نتیجه حفظ خصوصیات رشدی خود ، به خوبی شوری تا 7 دسی‌زیمنس ‌بر متر را تحمل نماید.

Evaluation of some physiological and morphological characteristics of three genotypes of the ornamental pomegranate (Punica granatum L.) under salt stress

Background and objectives: Pomegranate (Punica granatum L.), from the family Punicaceae, is a popular fruit of tropical and subtropical regions that is native to the area stretching from Iran to the Himalayas in northern India. Pomegranate has been widely cultivated in arid and semiarid regions of Iran, which these areas are frequently affected by high salinity. The present study was therefore, carried out with the objective to identify and introduce the mosttolerant Iranian genotypes of ornamental pomegranate to different salinity levels of irrigation water.Materials and methods: A pot experiment was conducted during a sixmonth period in order to evaluate and compare the salinity tolerance of three Iranian ornamental genotypes of pomegranate during 20172018. The experiment was arranged in factorial based on the completely randomized design with two factors included water salinity in 5 levels of 1, 3, 5, 7 and 9 dSm1 and three ornamental pomegranate genotypes (‘Golnar Saravan’, ‘Golnar Shahdad’ and ‘Golnar saveh’) in 4 replications. The properties concerned during the experiment were vegetative growth, the fallen, chlorosis and green of leaves. At the end of the experiment, the vegetative yield and fresh and dry weight of leaves and shoots, ion leakage, relative water content and chlorophyll index were also measured. In addition, leaves were analyzed for elements such as Na+, K+, Cl– and Na/K ratio.Results: Results showed that with increasing of salinity levels in all three investigated genotypes, growth characteristics, significantly decreased, ion leakage, the relative water content of leaves and chlorophyll index significantly increased. Also with increasing of salinity levels Na+, Cl and Na+/Cl significantly increased. In all studied genotypes, plant height and leaf area decreased from salinity level of 5 and 7 dS.m1 respectively. Increasing in leaf necrosis, and decreasing in percentage of green leaves and also relative water content in ‘Golnar Sarvestan’ were observed from salinity level of 5 dS.m1and from salinity level of 7 dS.m1 in ‘Golnar Shahdad’ and ‘Gonar Saveh’. Leaves falldown in ‘Gonar Saveh’ and ‘Golnar Sarvestan’ were increased in salinity level of 7 dS.m1 and in ‘Golnar Shahdad’ in 5 dS.m1 salinity level. In two genotypes (‘Golnar Sarvestan’and ‘Golnar Shahdad’) the ion leakage increased in 7 dS.m1 salinity level and in ‘Gonar Saveh’ in salinity level of 5 dS.m1. In higher salinity levels (7 and 9 dS.m1) Na+, Cl and Na+/Cl uptake were significantly decreased in ‘Golnar Sarvestan’and ‘Golnar Shahdad’ in compared to ‘Golnar Sarvestan’.Conclusion: Generally among all studied genotypes, ‘Golnar Shahdad’ has been showed the maximum growth characteristics, and the lowest appearance injury, accumulation of Na+, Cl in higher levels of salinity. So it seems that this genotype is the most tolerant of the salinity.