مطالعه کشت مخلوط ردیفی ژنوتیپ‌هادر گندم دوروم(triticum durum) در شرایط تنش کم آبی

سابقه و هدف: یکی از روش‌های ممکن افزایش غذا به روش پایدار با حفظ سطح زیر کشت استفاده از سیستم کشت مخلوط است. کشت مخلوط به عنوان یکی از روش‌ها و نمونه‌ای از نظام‌های پایدار در کشاورزی اهدافی نظیر ایجاد تعادل اکولوژیک، بهره‌برداری بیشتر از منابع، افزایش کمی وکیفی عملکرد، کاهش خسارت آفات بیماری‌ها و علف‌های هرز را دنبال می‌کند. کاهش وابستگی کشاورزان به آفت‌کش‌ها به شرط حفظ کیفیت محصول و بازار پسندی آن یکی از اهداف کشت مخلوط در کشاورزی پایدار است .بطورکلی هدف از اجرای این آزمایش ارزیابی اثر تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌ها بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه تحت شرایط تنش کم آبی بعد از گلدهی در سیستم‌های کشت مخلوط گندم دوروم می باشد. مواد و روش‌ها: این آزمایش بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 9796 در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز انجام شد. عامل‌ها شامل: رژیم رطوبتی بعد از گلدهی در دو سطح (آبیاری مطلوب و تنش کم آبی) و سیستم‌های کاشت شامل کشت خالص ژنوتیپ‌های گندم دوروم (کشت خالص لاین 492dw، کشت خالص شبرنگ، کشت خالص لاین 1494dw، کشت خالص بهرنگ) و کشت مخلوط آن‌ها (کشت مخلوط لاین 492 dw+ شبرنگ، کشت مخلوط لاین 492 dw+ 1494 dw، کشت مخلوط 492 dw+ بهرنگ، کشت مخلوط شبرنگ + 1494 dw، کشت مخلوط شبرنگ + بهرنگ، کشت مخلوط 1494 dw+ بهرنگ، کشت مخلوط 492 dw+ شبرنگ + 1494 dw+ بهرنگ) بود. یافته‌ها: بر طبق نتایج این آزمایش بیشترین عملکرد دانه در تیمار کشت مخلوط دو ژنوتیپ بهرنگ+ 1494dw با میانگین 8815 کیلوگرم در هکتار در شرایط آبیاری مطلوب به دست آمد که تفاوت معنی‌داری با مخلوط چهار ژنوتیپ در شرایط آبیاری مطلوب نداشت. کمترین عملکرد دانه در تیمار کشت‌های مخلوط بهرنگ + 492 dwبا مقدار 2233 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش‌ کم آبی مشاهده شد. همچنین مقایسه گروهی کشت‌های خالص و کشت مخلوط دوتایی و چهارتایی این ژنوتیپ ها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در تیمار کشت مخلوط چهارتایی تحت شرایط آبیاری مطلوب با میانگین 8799 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. تجزیه ضرایب همبستگی در این آزمایش نشان داد که در شرایط تنش‌ کم آبی حداکثر همبستگی مثبت و معنی‌دار بین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک (**0.76=r) مشاهده گردید. همچنین در شرایط آبیاری مطلوب بیشترین همبستگی مثبت و معنی‌دار بین عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک (**0.90=r) وجود داشت.نتیجه‌گیری: استفاده از کشت مخلوط ژنوتیپ‌های مختلف گندم دوروم، عملکرد و اجزای عملکرد را نیز تحت تاثیر قرار داد. کشت مخلوط ژنوتیپ‌ها در شرایط آبیاری مطلوب بیشترین عملکرد را نسبت به شرایط تنش‌ کم آبی به خود اختصاص داد. در مجموع به نظر می‌رسد کشت‌های مخلوط به دلیل داشتن پتانسیل عملکرد دانه بالاتر چه در شرایط آبیاری مطلوب و چه در شرایط محدودیت‌های رطوبتی قابل توصیه می‌باشند.

The study of row mixed cropping in Durum wheat (Triticum durum) genotypes underwater deficiency Conditions

AbstractBackground and objectives: Durum wheat is one of the major food for human consumption in the world and its growth and production has mainly influenced by drought stress. One of the possible ways of increasing food in a sustainable agriculture is to produce higher yields in the same cropping area. Mixed cropping as one of the methods and examples of sustainable agricultural try to follow the objectives such as ecological balance, exploitation of resources, quantitative and qualitative increase of yield, reduction of damage of pests, diseases and weeds. Reduction of farmer’s dependence on pesticides is one of the other main goals in sustainable agriculture. In general, the aim of this experiment is to evaluate the effect of genetic diversity of genotypes on yield and grain yield components under water deficiency conditions after flowering in durum wheat mixed systems. Materials and methods: This experiment was conducted as split plot based on a randomized complete block design with three replicates at Darab College of Agriculture and Natural Resources, Shiraz University, Darab. The factors included of two water regimes after flowering (normal and Water deficiency) and planting systems including pure culture of four durum wheat genotypes (pure culture of DW924 , pure culture of DW9414, pure culture of Shabrang, pure culture of Behrang) and their binary mixed culture (mixed culture of DW924+ Shabrang, mixed culture of DW924+ DW9414, mixed culture of DW924+ Behrang, mixed culture of DW9414+ Shabrang, mixed culture of Shabrang+ Behrang, mixed culture of DW9414+ Behrang and quadruple mixed culture of DW9414+ Behrang+ DW924+ Shabrang). Results: According to the results of this experiment, maximum grain yield was observed in the treatment of binary mixed culture of Behrang+DW9414 genotypes with an average of 8815 kg ha1, which did not have a significant difference with the quadruple mixed culture of 4 genotypes in normal irrigation conditions. The minimum grain yield observed in mixed culture of Behrang +Dw924 with the average of 2233 kg ha1 in water deficiency condition. Also, group comparison of treatments showed that the highest grain yield was obtained in quadruple culture of 4 genotypes with the average yield of 8799 kg ha 1in normal irrigation conditions. The analyses of correlation coefficient in this experiment showed that the highest positive correlation coefficient obtained between grain yield and biological yield (r = 0.76**) in water deficiency conditions. Also, the highest positive correlation coefficient was observed between grain yield and biological yield in normal irrigation conditions(r = 0.90 **).Conclusion: The use of mixed cropping of different genotypes of durum wheat affected yield and yield components in this experiment. Mixed cropping of genotypes of durum wheat showed the highest yield under normal irrigation conditions compared to water deficiency conditions. Overall, it seems that mixed cropping can be recommended for higher yields potential either under normal irrigation conditions or water deficiency conditions.Keywords: Drought stress, Genetic diversity, mixed varieties