تاثیر سطوح مختلف خشکی بر برخی از صفات ریخت شناسی و فیزیولوژیکی انگور به منظور انتخاب متحمل ترین پایه

سابقه و هدف: : انگور به عنوان یکی از مهمترین محصولات باغبانی در جهان و ایران است و تنش خشکی یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده تولید محصولات کشاورزی در دنیا به شمار می‌رود و تابعی از ژنوتیپ، دما، بارش و ظرفیت نگهداری آب خاک است. انگور به‌عنوان یکی از مهم‌ترین محصولات باغبانی در جهان و ایران است و تنش خشکی یکی از مهم‌ترین فاکتورهای محدودکننده رشد آن در مناطق مدیترانه‌ای می‌باشد. اعمال تیمار تنش خشکی در شرایط آزمایشگاهی و انتخاب ارقام بر اساس شرایط تنش، ازجمله روش‌های انتخاب ارقام متحمل به تنش خشکی می‌باشد که توسط سایر محققین نیز پیشنهادشده است. این پژوهش باهدف مقایسه پایه و ارقام متحمل معرفی‌شده توسط محققین، در شرایط تنش خشکی شدید و معرفی متحمل‌ترین انجام شد.مواد و روش‌ها: این آزمایش با 15 تیمار شامل چهار رقم انگور غیر پیوندی (سمرقندی، یاقوتی، رطبی و چفته) و پایه پیوندی 110r که حاصل تلاقی (v. berlandieri * v. rupestris) و سه تیمار کم‌آبی (صفر) شاهد، 2 مگا پاسکال (تنش شدید) و 2.5 مگا پاسکال (تنش خیلی شدید) به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد. هر واحد آزمایشی شامل یک بوته دوساله انگور گلدانی بود. صفات اندازه‌گیری شده در این آزمایش شامل صفات مورفولوژی (تعداد برگ سالم، طول شاخه اصلی و فرعی، سطح برگ، وزن‌تر و خشک ساقه و برگ) و صفات فیزیولوژی (کلروفیل کل، نشت یونی، محتوای نسبی آب برگ و میزان مالون دی آلدهید، قندهای محلول، فنل، گلایسین بتائین و اسیدآمینه پرولین) بودند.یافته‌ها: با افزایش شدت تنش خشکی اغلب صفات مورفولوژی مرتبط با رشد ظاهری انگور (سطح برگ، تعداد کل برگ، طول ریشه و وزن‌تر و خشک ساقه و ریشه) کاهش یافتند. برخی صفات فیزیولوژی (فنل، میزان کلروفیل کل و محتوای نسبی آب برگ) در مقایسه با شاهد (بدون تنش) کاهش یافتند در مقابل میزان نشت یونی، قند محلول، اسیدآمینه پرولین و گلایسین بتائین در شرایط تنش شدید و خیلی شدید افزایش یافتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش خشکی بر تمامی صفات اندازه‌گیری شده به‌جز وزن خشک‌ریشه و تاج و میزان مالون دی آلدهید در پایه و ارقام متحمل این آزمایش معنی‌دار بود.نتیجه‌گیری: براساس مقایسه میانگین صفات مورفولوژی و فیزیولوژی اندازه‌گیری شده پس از استانداردسازی، رقم چفته به‌عنوان متحمل‌ترین رقم در مقایسه با پایه و ارقام دیگر در شرایط تنش خشکی خیلی شدید معرفی می‌گردد و پس‌ازآن به ترتیب ارقام رطبی، سمرقندی و یاقوتی قرار گرفتند پایه 110r به دلیل عدم همسوئی بین شاخص‌های تحمل به تنش خشکی (مورفولوژی و فیزیولوژی) به‌عنوان ضعیف‌ترین پایه معرفی شد.

Effects of Drought Stress Levels on Some Morphological and Physiological Traits to Select The Most Tolerant ones as a Rootstock

AbstractBackground and Purpose: One of the major limiting factors of agricultural production in the world is considered to be drought which is a function of Genotype, temperature, rain and water storage capacity of soil. Grape is one of the most important horticultural product in Iran and many other countries and drought stress is the most crucial growth limiting factor in Mediterranean regions. Enforcing drought stress treatments in lab work and selecting cultivars based on stress conditions is one of the methods to select drought tolerant cultivars which has been suggested by others. This project has been conducted in order to compare tolerant cultivars which were already introduced by others to introduce the most tolerant ones.Materials and Methods: This research carried out with15 drought stress treatments including four ungrafted grapevine cultivars (Samarghandi, Yaghuti, Rotabi and Chafteh) and 110R rootstock (V. berlandieri x V. rupestris) and three water stress treatments; control (no stress),severe (2 MPa) and high severe (2.5 MPa) with three replications as factorial based on randomized block design. Each experiment contained a twoyearold potted grape plant. The measured traits included morphological traits (number of healthy leaves, main and minor branches length, wet and dry weight of root and crown) and physiological traits (total Chlorophyll, ion leakage, relative water content of leaf, Malondialdehyde, soluble sugars, phenol, Glycinbetain and Proline contents).Results: Most of morphological traits, related to external growth of grape (leaf area, leaf number, root length and wet and dry weight of shoot and root) reduced by increasing the severity of drought stress. In comparison with control (no stress) some of the physiological traits (phenol, chlorophyll a and b and relative water content of leaf) decreased; however the ionic leakage, soluble sugar, proline and Glycinbetain increased in severe and high severe stress conditions. Results of analysis of variance showed that the effect of drought stress had significant effect on all measured traits except the dry weight of root and shoot and malondialehyde levels in rootstock and tolerant cultivars. Conclusion: Comparison between average of morphological and physiological traits after standardizing showed that Chafte cultivar has been the most tolerant cultivar in high severe stress conditions in comparison with rootstock and other cultivars. Rotabi, Samarghandi and Yaghouti cultivars were placed in order after Chafte, respectively.. The 110R rootstock was realized as the weakest one because of nonalignment between drought stress tolerance indices.Keyword :Proline, ion leakage , leaf area, Malondialdehyde, Glycinbetain