بررسی اثر فصل قلمه‌گیری، بستر کشت و شیره نارگیل بر ریشه‌زایی قلمه‌های ارس مای مرز

سابقه و هدف: ارس‌های ایران، گیاهانی بومی و زیبا و مقاوم با کاربردهای متعدد باغبانی و جنگلکاری هستند. این گیاهان به طور طبیعی در عرصه‌های منابع طبیعی یافت شده و متاسفانه به دلیل نابودی رویش‌گاه‌های طبیعی و تغییرات جوی در آستانه انقراض هستند. لذا تحقیقاتی که به نوعی افزونش و حفاظت آنان را مد نظر قرار دهد از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار است. در این خصوص، یکی از ترکیباتی که در تکثیر غیرجنسی این گیاه از طریق قلمه، می تواند بسیار کارآمد باشد، شیره نارگیل است. مواد و روش‌ها: جهت معرفی تیمار طبیعی جایگزین هورمون‌های شیمیایی در تکثیر قلمه‌های ارس بومی مای مرز (juniperus sabina) و همچنین معرفی فصل و بستر مناسب پرورش این گیاه، آزمایشی با پنج سطح شیره نارگیل (0، 25 درصد، 50 درصد، 75 درصد و 100 درصد) در چهار بستر پرلیت، پرلیتکوکوپیت (1:1)، پوکه معدنی و بستر ریشه‌زایی مخلوط (ترکیبی از ماسه، پرلیت، کوکوپیت، ورمی‌کمپوست و پیت ماس) و در چهار فصل سال روی قلمه‌های ساقه این گیاه با طول 15 سانتی‌متر، صورت گرفت. آزمایش شامل سه تکرار و هر کرت آزمایش شامل 9 قلمه بود. هدف آزمایش انتخاب بهترین فصل، بستر و تیمار طبیعی مناسب جهت تکثیر این گیاه بود. در پایان هر فصل، درصد ریشه‌زایی، طول، تعداد، وزن تر و وزن خشک ریشه‌ها در هر بستر و تیمار ثبت شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد بهترین فصل ریشه‌زایی برای قلمه‌های گیاه ارس بومی مای‌مرز، فصل بهار است. بهترین ریشه‌دهی در بین تمام تیمارهای استفاده شده مربوط به سطح 25 درصد شیره نارگیل در بستر پرلیتکوکوپیت و با بیش از 30 درصد ریشه‌زایی بود. در فصل زمستان هیچ گونه ریشه‌زایی در هیچ کدام از بسترها و تیمارهای استفاده شده مشاهده نشد. بیشترین تعداد ریشه در فصل پاییز و در بین بسترهای استفاده شده، در بستر پرلیتکوکوپیت مشاهده شد. بیشترین طول ریشه با متوسط 10 سانتی‌متر در فصل بهار و کمترین آن در فصل تابستان بود. همچنین بیشترین طول ریشه در بستر پوکه معدنی مشاهده شد. بیشترین وزن تر و خشک ریشه‌ها در فصل بهار مشاهده شد و در بین بسترهای مختلف بیشترین میزان وزن تر در بستر پرلیت و از نظر وزن خشک ریشه‌ها در هر چهار بستر تفاوتی مشاهده نشد. نتیجه‌گیری: به طور کلی می‌توان نتیجه‌گیری کرد که شیره نارگیل به دلیل داشتن اکسین سبب افزایش درصد ریشه‌دهی در قلمه‌های ارس مای مرز می‌شود و بهترین سطح آن غلظت 25 درصد می باشد. بهترین ریشه‌دهی در بین تمام تیمارهای استفاده شده مربوط به سطح 25 درصد شیره نارگیل در فصل بهار در بستر پرلیتکوکوپیت و با بیش از 30 درصد ریشه‌زایی بود.

Study on the season of cutting, substrate and coconut juice on the rooting of Maymars juniper cuttings

Background and objectives: Junipers of Iran are indigenous, beautiful and resistant plants with various usages in horticulture and Forestry. These plants are found in natural resources places naturally; unfortunately they are getting extinct because of Annihilation of natural habitats and also atmospheric changes. So, researches on propagation and protection of them are so important. One of the effective materials on asexual propagation of this plant, cutting, that is really efficient is coconut juice. Material and methods: To introduce natural materials instead chemical hormones for rooting Maymars cuttings and also to select the best season and substrate, recent experiment was done with 5 levels of coconut juice (0, 25%, 50%, 75% 100%) in 4 substrates contained, perlite, perlitecocopite (1:1), Pumice and rooting substrate (combination of sand, perlite, cocopeat, vermicompost and peat moss) and 4 seasons of year on Maymars cuttings with length 15 cm. The experiment was done in 3 replications, and each one contained 9 cuttings. The aim of the experiment was finding the best season, substrate and natural treatment to propagate this plant. At the end of each season, rooting percentage, root length, root numbers, fresh and dry weight of roots were registered in each substrate and treatment. Results: The result showed that the best season for rooting the Maymars cuttings is spring. The best rooting between all treatments was related to level 25% coconut juice in perlitcocopeat (1:1) substrate with more than 30% rooting. In winter no rooting was seen in none of substrates and treatments. Highest amount of roots was seen in fall and also perlitcocopeat (1:1) substrate. Maximum root length was seen in spring and minimum of that was seen in summer. Also maximum root length was seen in pumice substrate. Highest amount of root fresh and dry weight was resulted in spring. And also highest amount of root fresh weight was found in perlite substrate and there was no different in amount of root dry weight in all substrates equally. Generally, it can be concluded that coconut juice causes rooting percentage increase in cuttings, because of containing auxin. And it is advised to use them instead chemical materials. To propagate Maymars junipers via cutting it is found that spring is the best season to propagate this species and other seasons are not proper and acceptable to propagate this plant. Conclusion: Generally, in can be concluded that coconut juice increases the rooting of Maymars cuttings as containing natural auxin and the best level is 25%. The best rooting between all treatments was related to level 25% coconut juice in perlitcocopeat (1:1) substrate with more than 30% rooting.